Το Γαλλικό τυφέκιο FA της εταιρίας MAS είναι το πρώτο όπλο που έρχεται στο μυαλό όταν κάποιος σκέφτεται τις Γαλλικές Ένοπλες Δυνάμεις και ασφαλώς τη θρυλική Λεγεώνα των Ξένων. Πρακτικά όμως, το όπλο χρησιμοποιείται από αρκετές ακόμα χώρες και έχει αποδείξει εκατοντάδες φορές την αξία του που όμως συνεπάγεται με πολύ καλή εκπαίδευση πάνω σε αυτό, σε αντίθεση με τους περισσότερους ανταγωνιστές του που στοχεύουν σε ένα κοινό που δεν είναι απαραίτητο να έχει εκπαιδευτεί εκτενώς στη χρήση ενός συγκεκριμένου τυφεκίου. Σε αυτό το άρθρο θα δούμε λίγο καλύτερα το ιδιαίτερο αυτό τυφέκιο με τη τεράστια επιχειρησιακή ιστορία.

Σύντομη Ιστορία
Από τη δεκαετία του 1940 στη Γαλλία γίνονταν μελέτες για την αποτελεσματικότητα των τυφεκίων σχεδιασμού bullpup, δηλαδή τυφέκια όπου ο μηχανισμός λειτουργίας τους βρίσκεται πίσω από τη πιστολοειδή λαβή. Αυτό προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μικρότερο μήκος, μικρότερο βάρος και μεγαλύτερη ταχυβολία. Ωστόσο, έχει αρκετές σχεδιαστικές δυσκολίες. Κατά τη δεκαετία 1952-1962 η Γαλλική Manufacture d’Armes de Saint-Étienne (Βιομηχανία Όπλων του Σαιντ-Ετιέν), ή για συντομία MAS, πρότεινε στο ΝΑΤΟ το τυφέκιο FA-MAS Type 62 που το βλέπετε παρακάτω.

Ήταν ένα αρκετά καλό τυφέκιο στο διαμέτρημα 7.62x51mm NATO αλλά καμία χώρα της συμμαχίας πέραν της Γαλλίας δεν το υιοθέτησε. Σύντομα όμως, η συμμαχία κατέληξε στη μετάβαση στο μικρότερο διαμέτρημα 5.56x45mm NATO και η Γαλλία, ως ένα από τα ισχυρότερα μέλη της συμμαχίας έπρεπε να γίνει το παράδειγμα στην αλλαγή. Η Γαλλική στρατιωτική ηγεσία ήταν ανένδοτη στην εισαγωγή Γερμανικών όπλων, του ηγέτη στο χώρο αυτό στην Ευρώπη, και έτσι ο Στρατηγός Marcel Bigeard που τον βλέπετε στη παρακάτω φωτογραφία πήγε στην Γαλλική εταιρία MAS όπου ζήτησε να κατασκευάσουν και να παρουσιάσουν όσο περισσότερα τυφέκια μπορούσαν.

Τελικά, η απόφαση πάρθηκε, το νέο τυφέκιο των Γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων θα ήταν το Fusil d’Assaut (Τυφέκιο Εφόδου) ή για συντομία FA της εταιρίας MAS, το τυφέκιο που σήμερα αποκαλούμε FAMAS. Ο Γάλλος Στρατηγός Paul Tellié ξεκίνησε την ανάπτυξη του νέου τυφεκίου το 1967 και τελικά ολοκληρώθηκε 4 χρόνια αργότερα, το 1971. Από το 1972 μέχρι και σήμερα, κυρίως λόγω της υιοθέτησης του από τη Λεγεώνα των Ξένων, το τυφέκιο αυτό έχει περάσει κυριολεκτικά από κάθε γνωστό, και πολλά άγνωστα, πεδίο μάχης και πολέμους. Η πρώτη γενιά του ονομάστηκε F1 και αργότερα, το 1994 σχεδιάστηκε και η δεύτερη γενιά του με μικρές βελτιώσεις που ονομάστηκε G2. Στην επόμενη φωτογραφία βλέπετε τον πατέρα του FAMAS, τον Γάλλο Στρατηγό και σχεδιαστή της εταιρίας MAS, Paul Tellié.

 
Τεχνικά Χαρακτηριστικά

 
Διαφορετικοί Τύποι
Το τυφέκιο FAMAS είναι ένα πολύ εξειδικευμένο όπλο με πολύ συγκεκριμένους χρήστες. Κατ’επέκταση, έχει πολύ λίγα διαφορετικά μοντέλα, όσα μόνο είναι απαραίτητα για να καλύψουν τις επιχειρησιακές ανάγκες των Γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων (αν και πλέον χρησιμοποιείται και από μερικές ακόμα χώρες). Τα μοντέλα που υπάρχουν μέχρι σήμερα είναι τα ακόλουθα.

• FAMAS F1
  Το πρώτο, βασικό μοντέλο που άρχισε να προμηθεύεται η Γαλλία από τα τέλη του 1971 για να εξοπλίσει τις Ένοπλες Δυνάμεις της.
  

 

• FAMAS G1
  Η πρώτη βελτιωμένη γενιά (Generation 1) με μεγαλύτερο υποφυλακτήρα σκανδάλης για χρήση με γάντια και νέα λαβή που όμως ποτέ δεν βγήκε στη παραγωγή.

 

• FAMAS G2
  Από το 1994 άρχισε η κατασκευή της δεύτερης γενιάς, G2 (Generation 2), ώστε να τηρεί τα πρότυπά τυφεκίων του ΝΑΤΟ, να δέχεται συμβατούς με τα πρότυπα γεμιστήρες, υιοθέτηση των βελτιώσεων του G1 και χρήση νέων, ελαφρύτερων κραμάτων πλαστικών.
  

 

Αργότερα η εταιρία κυκλοφόρησε και κάποια ημιαυτόματα μοντέλα για πώληση εκτός Ενόπλων Δυνάμεων που έχουν και αντίστοιχα πρότυπα όπως συγκεκριμένα μήκη κάννης και χωρητικότητας πυρομαχικών.
 
Αρχές Λειτουργίας
Το τυφέκιο FAMAS λειτουργεί με την πίεση των αερίων και το επανατατικό ελατήριο σε συνδυασμό με ένα μηχανισμό καθυστέρησης για αξιόπιστη λειτουργία. Μετά τη βολή, η πίεση των αερίων πιέζει προς τα πίσω το μηχανισμό του κλείστρου και αυτός με τη σειρά του το μοχλό ενίσχυσης. Καθώς το κλείστρο κινείται προς τα πίσω ο εξολκέας διώχνει τον άδειο κάλυκα, ο επικρουστήρας και η σφύρα της σκανδάλης οπλίζονται και εν συνεχεία, το επανατατικό ελατήριο σπρώχνει και πάλι προς τα εμπρός το μηχανισμό του κλείστρου. Ο μηχανισμός του κλείστρου καθώς επανέρχεται σπρώχνει την επόμενη σφαίρα μέσα στη θαλάμη.

Όσον αφορά τα εξωτερικά σημεία χειρισμού του, το FAMAS έχει και εκεί μερικές ιδιαιτερότητες. Προτού τις δούμε σε λίγο μεγαλύτερο βάθος, παρακάτω είναι μία εικόνα που περιγράφει τα πιο σημαντικά σημεία.

Σίγουρα το παραπάνω δημιουργεί κάποιες απορίες όπως γιατί υπάρχουν δύο μοχλοί πυρός και ασφαλείας αλλά θα τα δούμε όλα αμέσως. Αρχικά, το δίποδο είναι ενσωματωμένο στο μπροστινό μέρος του όπλου και μπορεί εύκολα να αναπτυχθεί όποτε αυτό χρειάζεται.

Ο μοχλός οπλίσεως βρίσκεται στο επάνω μέρος του όπλου και οπλίζεται τραβώντας το προς τα πίσω ώστε να μετακινήσει προς την αντίστοιχη κατεύθυνση το μηχανισμό του κλείστρου.

Ο αναστολέας του γεμιστήρα είναι πάρα πολύ απλός στη χρήση και μπορείτε να δείτε ακριβώς σε δύο αριθμημένα βήματα πως χρησιμοποιείται από την επόμενη επεξηγηματική φωτογραφία.

Τώρα, σχετικά με τους μοχλούς πυρός και ασφαλείας, ας δούμε πρώτα αυτόν που βρίσκεται μπροστά από τη σκανδάλη. Ο μοχλός αυτός έχει τρεις θέσεις και αυτές είναι, ασφάλεια, ημιαυτόματο και αυτόματο. Από αριστερά προς τα δεξιά οι ενδείξεις που έχουν είναι «1» που υποδεικνύει ημιαυτόματη βολή, μεσαία θέση που δεν έχει κάποια ένδειξη αλλά λειτουργεί ως ασφάλεια καθώς κάνει αδύνατη τη πρόσβαση στη σκανδάλη και τέλος, «R» από τη Γαλλική λέξη «rafale» που λειτουργεί ως επιλογή αυτόματης βολής.

Ωστόσο, στην επιλογή αυτόματης βολής ή πιο σωστά «R» από το μοχλό πυρός και ασφαλείας δεν έχουμε πάντα βολή κατά ριπάς. Έχουμε το είδος της αυτόματης βολής που έχει επιλεχθεί από το μοχλό πυρός και ασφαλείας που βρίσκεται κάτω από το μηχανισμό της σκανδάλης, ουσιαστικά, κάτω από το κοντάκιο. Εκεί υπάρχει ένας μοχλός με δύο επιλογές, την επιλογή «3» που σημαίνει ριπές τριών σφαιρών και την επιλογή «0» που σημαίνει πλήρως αυτόματη βολή (κατά ριπάς). Αυτό σημαίνει ότι αν ο επιλογέας αυτός είναι στη θέση «3» και ο μοχλός πυρός και ασφαλείας της σκανδάλης είναι στη θέση «R», το τυφέκιο θα ρίχνει αυτόματες τριπλές ριπές. Αντίστοιχα, αν ο μοχλός είναι στη θέση «0» και ο μοχλός πυρός και ασφαλείας της σκανδάλης στη θέση «R» το τυφέκιο θα βάλει σε πλήρως αυτόματη κατάσταση.

Το τυφέκιο FAMAS διαθέτει και αρκετά, και λίγο πολύπλοκα, σκοπευτικά συστήματα αλλά θα τα δούμε πολύ πιο αναλυτικά στη συνέχεια, στη παράγραφο «Σκόπευση». Κλείνοντας αυτή την ενότητα, το FAMAS έχει και κάποια άλλα πλεονεκτήματα όπως για παράδειγμα ότι ο υποφυλακτήρας της σκανδάλης μπορεί να μετακινηθεί προς τα εμπρός. Έχει σχεδιαστεί έτσι για εύκολη και άνετη χρήση του όπλου ακόμα και με γάντια αρκτικού ψύχους ή στολές ΧΒΡΠ πολέμου.

 
Συντήρηση
Παρά τη πολυπλοκότητα του, το τυφέκιο εφόδου FAMAS αποτελείται από μόλις πέντε βασικά μέρη τα οποία πρέπει να λυθούν για να γίνει σωστά η συντήρηση του. Παρακάτω μπορείτε να δείτε τα βήματα λύσης του τυφεκίου εφόδου FAMAS F1. Τα αντίστοιχα βήματα αρμολόγησης του είναι τα ίδια ακριβώς αλλά με την αντίθετη σειρά.

• Αφαιρούμε το γεμιστήρα και ελέγχουμε ότι το όπλο είναι άδειο τραβώντας το μοχλό οπλίσεως και ελέγχοντας τη θαλάμη και το μηχανισμό του κλείστρου οπτικά και με αφή. Αν υπάρχει αορτήρας στο όπλο, τον αφαιρούμε.
• Βγάζουμε τον πείρο ασφάλισης από το κοντάκιο και αφαιρούμε το κοντάκιο τραβώντας το ελαφρά προς τα πίσω.
  
• Αφαιρούμε το μηχανισμό της σκανδάλης πιέζοντας τη λαβή ασφάλισης του και σπρώχνοντας ελαφρώς προς τα εμπρός.
  
• Βγάζουμε το πείρο ασφάλισης του επάνω μέρους του όπλου και το αφαιρούμε τραβώντας το προς τα επάνω.
  

Σε αυτό το σημείο το όπλο έχει λυθεί όσο απαιτείται για τη βασική του συντήρηση. Μπορούμε να προχωρήσουμε και παραπάνω αλλά κάτι τέτοιο δεν είναι απαραίτητο για τη συντήρηση ρουτίνας. Το λυμένο όπλο θα πρέπει να είναι όπως αυτό της επόμενη φωτογραφίας.

 
Ρύθμιση Σκοπευτικών
Το τυφέκιο εφόδου FAMAS F1 έχει ρυθμιζόμενο σκοπευτικό σύστημα καθ’ύψος και διεύθυνση. Η μία ρύθμιση γίνεται από το στόχαστρο και η άλλη από το κλισιοσκόπιο του όπλου που βλέπετε καλύτερα που βρίσκεται από την παρακάτω φωτογραφία μέσα στο κόκκινο πλαίσιο.

Το κλισιοσκόπιο αυτό έχει μία κεντρική βίδα ρύθμισης ύψους με ελατήριο όπου κάθε βήμα της αντιστοιχεί σε απόκλιση 6 εκατοστών στα 200 μέτρα επάνω ή κάτω ανάλογα με τη φορά που τη περιστρέφουμε. Την βλέπετε λίγο καλύτερα στην επόμενη φωτογραφία.

Μία ακόμα πιο αναλυτική εικόνα του κλισιοσκοπίου από το Γαλλικό εγχειρίδιο του τυφεκίου FAMAS μαζί με την επεξήγηση των αριθμημένων σημείων μπορείτε να δείτε στη συνέχεια.

1. Ενδείξεις ρύθμισης
2. Διάφραγμα σκόπευσης ακριβείας
3. Βάση διαφράγματος σκόπευσης
4. Θύρα διαφραγμάτων
5. Βίδα ρύθμισης
6. Λευκές γραμμές

Τώρα, για τη ρύθμιση διεύθυνσης χρησιμοποιούμε το στόχαστρο του όπλου το οποίο στο πλάι έχει μία βίδα ρύθμισης. Ξεβιδώνοντας τη βίδα αποκλίνουμε το στόχαστρο προς τα αριστερά, και βιδώνοντας τη βίδα δημιουργούμε απόκλιση προς τα δεξιά. Η απόκλιση αυτή αντιστοιχεί σε 6 εκατοστά σε απόσταση 200 μέτρων. Μπορείτε να δείτε την εν λόγω βίδα ρύθμισης όταν έχει αφαιρεθεί το επάνω μέρος του όπλου στη παρακάτω φωτογραφία.

Παρότι το FAMAS προσφέρει πολλαπλά συστήματα σκόπευσης όπως θα δούμε στην επόμενη παράγραφο, όλο και πιο συχνά παρατηρούμε στρατιώτες να προσαρμόζουν εξωτερικά συστήματα ταχείας σκόπευσης όπως αυτό που βλέπετε στην ακόλουθη φωτογραφία.

 
Σκόπευση
Όταν υπάρχει επαρκές φωτισμός, ο σκοπευτής μπορεί να χρησιμοποιήσει το απλό διάφραγμα του κλισιοσκοπίου το οποίο ευθυγραμμίζοντας το με το στόχαστρο προσφέρει την απαραίτητη ευστοχία. Βλέπετε πως φαίνεται στη πράξη αυτό στη παρακάτω φωτογραφία.

Σε περιπτώσεις χαμηλού φωτισμού, ο σκοπευτής μπορεί να αλλάξει στο διάφραγμα νυχτερινής σκόπευσης με το αντίστοιχο στόχαστρο που είναι κατασκευασμένα από φωσφορούχα υλικά όπως τα βλέπετε και εδώ.

Όσον αφορά τις βολές με οπλοβομβίδες, υπάρχουν δύο σκοπευτικά συστήματα εγκατεστημένα στο όπλο. Το πρώτο είναι είναι μία κλίμακα με δύο σκάλες πάνω από τη κάννη του όπλου, πίσω από το στόχαστρο. Η κλίμακα αυτή έχει δύο σκάλες που αντιστοιχούν σε κλίσεις 45 και 75 μοιρών αντίστοιχα.

Χρησιμοποιώντας αυτή τη κλίμακα, ο στρατιώτης μπορεί να βάλλει με έμμεσα πυρά ευθυγραμμίζοντας το στόχο του με τη κορυφή της κλίμακας όπως φαίνεται στις επόμενες δύο φωτογραφίες που δείχνουν τις δύο πιθανές ρυθμίσεις αυτού του σκοπευτικού συστήματος.

Το δεύτερο σκοπευτικό σύστημα οπλοβομβίδων του τυφεκίου FAMAS αποτελείται από ένα πτυσσόμενο σκοπευτικό που έχει δύο επιλογές σκόπευσης, η μία για 75 και η άλλη για 100 μέτρα. Βλέπετε πως ακριβώς είναι αυτό το σκοπευτικό στη συνέχεια.

Αυτό το σκοπευτικό προσφέρει σκόπευση για άμεσα πυρά το οποίο μπορεί να πραγματοποιηθεί σε πολλές στάσεις. Σύμφωνα με το εγχειρίδιο του όπλου οι στάσεις αυτές μπορεί να είναι όρθιος, πρηνηδόν και γονυπετής όπως φαίνεται και στις παρακάτω φωτογραφίες.

Φυσικά, όπως και στη περίπτωση των απλών σκοπευτικών, τα τελευταία χρόνια βλέπουμε όλο και περισσότερους στρατιώτες να υιοθετούν άλλα εξωτερικά μέσα σκόπευσης ακόμα και για τις βολές με οπλοβομβίδες. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι και το ακόλουθο.

 
Χρήση στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις
Το Γαλλικό τυφέκιο εφόδου FAMAS δε χρησιμοποιείται από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας.