Με τον αυξανόμενο ρυθμό ναρκοθετήσεων όλο και νεώτερες τεχνικές ναρκαλίευσης χρησιμοποιούνται. Σε αυτό το άρθρο θα δούμε τις πιο γνώστες τεχνικές που γνωρίζουμε σήμερα επιγραμματικά.

Η ανάλυση μας θα ξεκινήσει από τις πιο παραδοσιακές μεθόδους προχωρώντας στις πιο μοντέρνες. Ωστόσο, αξίζει να αναφέρουμε ότι όλες οι τεχνικές που θα περιγράψουμε εδώ χρησιμοποιούνται σήμερα καθώς ανάλογα με τις περιστάσεις μπορεί να είναι οι ιδανικές για κάποιες καταστάσεις.
 
Μαχαίρι
Αναμφισβήτητα η πιο παραδοσιακή μέθοδος που είναι χρονοβόρα και βασίζεται στην εμπειρία και μεθοδική εργασία του κάθε ναρκαλιευτή. Κατά κανόνα με αυτή τη τεχνική ο κάθε ναρκαλιευτής είναι υπεύθυνος για ένα σηματοδοτημένο μονοπάτι που σταδιακά και μεθοδικά ψάχνει με ένα μακρύ λεπτό μαχαίρι όπως βλέπετε στη παρακάτω φωτογραφία.

Η παραπάνω φωτογραφία είναι από έναν Νορβηγό ναρκαλιευτή που εργάζεται στην εκκαθάριση ναρκοπεδιών στη Βοσνία & Ερζεγοβίνη. Επίσης, από αυτή τη φωτογραφία μπορείτε να παρατηρήσετε ότι συνήθως το «μαχαίρι» πρακτικά είναι είτε ένα λεπτό μακρύ μαχαίρι σαν ξιφολόγχη είτε ένα λεπτό σουβλί όπως βλέπετε στη φωτογραφία.
 
Ανιχνευτής Μετάλλων
Η τεχνική παραμένει σε μεγάλο βαθμό ίδια με το μαχαίρι μόνο που πλέον δε βασίζεται στην αφή του ναρκαλιευτή αλλά σε έναν ανιχνευτή μετάλλων. Ανάλογα με το μοντέλο οι δυνατότητες του κάθε ανιχνευτή μετάλλων μπορεί να διαφέρουν αν και οι περισσότεροι σύγχρονοι ανιχνευτές μετάλλων έχουν αρκετά εύχρηστη δυνατότητα ρύθμισης της ευαισθησίας τους ανάλογα με το περιβάλλον εργασίας.

Παραπάνω βλέπετε έναν άντρα του ΤΕΝΞ (Τάγμα Εκκαθαρίσεως Ναρκοπεδίων Ξηράς) του Στρατού Ξηράς που υπάγεται στο Μηχανικό να εκτελεί εκκαθάριση ναρκοπεδίου με ανιχνευτή μετάλλων. Επίσης, μπορείτε να παρατηρήσετε πίσω του τους σηματοδοτημένους διαδρόμους που έχουν ήδη εκκαθαριστεί και μπορείτε επίσης να διακρίνετε τη λευκή ταινία (ταινία χάραξης) σηματοδότησης που έχει στο πόδι του ώστε να διευκολύνει τη σηματοδότηση του πεδίου που έχει καθαρίσει.

 
Εκπαιδευμένοι Σκύλοι
Πολλοί γνωρίζουν για εκπαιδευμένους σκύλους για τον εντοπισμό εκρηκτικών υλών αλλά λίγοι σκέφτονται ότι αντίστοιχα εκπαιδευμένοι σκύλοι χρησιμοποιούνται και στις εκκαθαρίσεις ναρκοπεδίων. Αυτό είναι γεγονός εδώ και αρκετές δεκαετίες, ένα τέτοιο παράδειγμα μπορείτε να δείτε και στην επόμενη φωτογραφία.

Αυτή η τεχνική συνήθως είναι πιο γρήγορη από τις προηγούμενες αλλά εγείρει νέες ανησυχίες που έχουν να κάνουν με την ακρίβεια, μεθοδικότητα και αξιοπιστία της έρευνας.

 
Ακτίνες Χ
Με χρήση ακτίνων Χ και της μεθόδου «Backscatter», δηλαδή οπισθοδιασποράς, κάποιες συσκευές είναι ικανές να εντοπίσουν αρκέτα μεγάλο αριθμό ναρκών. Τόσο μεταλλικών όσο και μη μεταλλικών. Η τεχνική αυτή συχνά ονομάζεται XBT (X-Ray Backscatter Technology). Ο τρόπος λειτουργίας της έχει ως εξής, ένας πομπός ακτίνων Χ στέλνει ακτινοβολία στο έδαφος και ένα δέκτης λαμβάνει την αντανάκλαση του σήματος όπως αυτό έχει απορροφηθεί από το έδαφος. Σχηματική αναπαράσταση μιας τέτοιας συσκευής βλέπετε ακριβώς εδώ.

Τα αποτελέσματα αυτής της τεχνικής είναι αρκετά καλά αν και υπάρχουν και πάλι μερικοί περιορισμοί ανάλογα με το έδαφος και το πως απορροφά την ακτινοβολία Χ και φυσικά ανάλογα με το βάθος στο οποίο βρίσκεται η νάρκη. Για παράδειγμα, στη συνέχεια μπορείτε να δείτε δύο εικόνες με τη τεχνική XBT από μία νάρκη κατά προσωπικού PPM-2 σε βάθος 2 και 4 εκατοστών, αριστερά και δεξιά αντίστοιχα.

 
Υπέρυθρη Ακτινοβολία
Θεωρητικά η μέθοδος υπέρυθρης (Infra-Red – IR) ακτινοβολίας έχει παρόμοια αρχή λειτουργίας με τη τεχνική XBT που είδαμε παραπάνω. Η κύρια διαφορά της είναι ότι εντοπίζει τη θερμοκρασία και αντανάκλαση φωτός του εκάστοτε αντικειμένου κάτω από το έδαφος.

Τα βασικά πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου είναι η εύκολη προσαρμογή του αισθητήρα σε μηχανοκίνητα μέσα, η ίδια απόδοση ασχέτως των καιρικών συνθηκών και η σχετικά απλή αυτοματοποίηση του εντοπισμού.

 
Ραντάρ Ραδιοσυχνοτήτων
Το ραντάρ ραδιοσυχνοτήτων για ναρκαλίευση ή πιο σωστά το GPR (Ground Penetrating Radar, Διεισδυτικό Ραντάρ Εδάφους) εκπέμπει ένα εύρος συγκεκριμένων συχνοτήτων και σύμφωνα με τις αντανακλάσεις που λαμβάνει δημιουργεί μία εικόνα του υπεδάφους. Ουσιαστικά, το σύστημα του έχει τη δομή που βλέπετε στο επόμενο επεξηγηματικό σχέδιο.

Σήμερα αυτή είναι η πιο διαδεδομένη μέθοδος που χρησιμοποιείται σε ειδικά οχήματα άρσης ναρκοπεδίων καθώς έχει όλα τα πλεονεκτήματα των προαναφερθέντων τεχνικών και έχει αποδειχθεί αρκετά πιο αποτελεσματική. Παράδειγμα της οπτικής απεικόνισης του GPR βλέπετε και εδώ.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι η ίδια τεχνική χρησιμοποιείται και από αρχαιολόγους ενώ σήμερα ίσως η πιο γνωστή εταιρία κατασκευής GPR ναρκαλίευσης για προσαρμογή σε ειδικά οχήματα είναι η NIITEK Minestalker. Ένα τέτοιο παράδειγμα μπορείτε να δείτε και στη παρακάτω φωτογραφία.

 
Ηλεκτρική Τομογραφία
Η τεχνική αυτή βασίζεται στον εντοπισμό της διασποράς της ηλεκτρικής αγωγιμότητας από το έδαφος κάτω από τον αισθητήρα. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα αυτής της τεχνολογίας είναι η δυνατότητα αναπαράστασης αρκετά καθαρής εικόνας, περισσότερο από τις προηγούμενες.

 
Ακουστικά – Ραντάρ Δονήσεων
Μία πολύ καλή μέθοδος για εντοπισμό από απόσταση. Ένα ειδικό μεγάφωνο εκπέμπει μία σειρά ακουστικών σημάτων προς το έδαφος και ένας ευαίσθητος σεισμικός αισθητήρας δονήσεων λαμβάνει τις αντανακλάσεις των δονήσεων που δημιουργεί αυτό το ακουστικό σήμα. Το αποτέλεσμα είναι όπου υπάρχουν θαμμένα αντικείμενα να γίνεται διαφορετική μεταβολή-διασπορά των δονήσεων και αυτό επιτρέπει τον εντοπισμό ύποπτων αντικειμένων.

Ιδιαίτερα σε μεταλλικές νάρκες, οι δονήσεις που προκαλεί το ακουστικό σήμα τις αναγκάζουν να δονηθούν και να παράγουν ένα πολύ εύκολα ανιχνεύσιμο ίχνος. Οι δέκτες-ραντάρ είναι είτε UHF ραντάρ είτε μετρητές δονήσεων από απόσταση με λέιζερ.

 
Εκπαιδευμένες Μέλισσες
Οι μέλισσες έχουν μία εντυπωσιακή δυνατότητα εντοπισμού βάση της οσμής και τα τελευταία χρόνια ερευνητικά ιδρύματα των ΗΠΑ εκπαιδεύουν όλο και περισσότερες μέλισσες στον εντοπισμό εκρηκτικών υλών. Ακόμα και κάτω από το έδαφος οι μέλισσες είναι ικανές να εντοπίσουν εκρηκτικές ύλες πολύ γρήγορα και με μεγάλη ακρίβεια.

Στη κάθε εκπαιδευμένη μέλισσα προσαρμόζεται ένας μικρός πομπός που χρησιμοποιείται ώστε ανά πάσα στιγμή οι ναρκαλιευτές να γνωρίζουν που βρίσκεται. Παράδειγμα τέτοιου πομπού εντοπισμού βλέπετε και εδώ.

 
Εκπαιδευμένα Ποντίκια
Ακόμα μία μέθοδος με βιολογικά μέσα βασίζεται σε εκπαιδευμένα ποντίκια. Αυτή η μέθοδος έχει μεγαλύτερη ιστορία από τις εκπαιδευμένες μέλισσες και έχει ήδη χρησιμοποιηθεί με επιτυχία σε αρκετά ναρκοπέδια της Αφρικής. Η ταχύτητα με την οποία εντοπίζουν τα ποντίκια της νάρκες είναι ίσως η πιο γρήγορη μέθοδος που γνωρίζουμε σήμερα.

Η εκπαίδευση τους είναι πολύ απλή και έχει πολύ σύντομη διάρκεια. Πρακτικά τα τοποθετούν σε ένα χώρο που έχουν διάφορα κουτάκια και κάθε φορά που ακουμπάνε το κουτάκι που περιέχει κάποια εκρηκτική ύλη τα επιβραβεύουν με λίγο φαγητό. Μέσα σε μόλις μερικές εβδομάδες, τα ποντίκια έχουν σχεδόν 100% επιτυχία ακόμα και ανάμεσα από δεκάδες άλλα χημικά που έχουν πολλά κοινά με τις εκρηκτικές ύλες.

 
Φασματοσκοπία NQR
Το όνομα αυτής της μεθόδου είναι από τις Αγγλικές λέξεις Nuclear Quadrupole Resonance (NQR) ή στα Ελληνικά Πυρηνικού Τετραπολικού Συντονισμού. Με χρήση συγκεκριμένων ραδιοσυχνοτήτων οι πυρήνες των μορίων συντονίζονται. Αυτή η τεχνική είναι παράγωγο της φασματοσκοπίας NMR αλλά δυστυχώς εντοπίζει μόνο μικρό αριθμό εκρηκτικών υλών. Εν συντομία βλέπετε πως λειτουργεί στο παρακάτω σχέδιο.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία που εντοπίζονται με αυτή τη τεχνική είναι το άζωτο-14 που είναι δομικό στοιχείο των εκρηκτικών υλών RDX και TNT για τα οποία μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στα σχετικά μας άρθρα ακολουθώντας τους συνδέσμους RDX και TNT. Τέλος, αυτή η τεχνική έχει ένα πολύ μεγάλο πλεονέκτημα. Παρότι δεν είναι ακόμα ικανή να εντοπίσει μεγάλο αριθμό εκρηκτικών υλών, όταν εντοπίσει κάποια εκρηκτική ύλη μπορεί να αναγνωρίσει με τεράστια ακρίβεια ποία είναι αυτή η εκρηκτική ύλη και ποία είναι η χημική της σύσταση.
 
Στο μέλλον θα κάνουμε εκτενή ανάλυση της κάθε τεχνικής σε βάθος ώστε να γίνει καλύτερα κατανοητή. Κλείνοντας, σήμερα πάνω από 100000 νάρκες εκκαθαρίζονται κάθε χρόνο όμως αν σκεφτούμε τον αριθμό των εκατοντάδων εκατομμυρίων ναρκών που είναι ναρκοθετημένες καθώς και των περίπου ένα εκατομμυρίων νέων ναρκών που ναρκοθετούνται κάθε χρόνο είναι πολύ αργός ρυθμός. Οι περισσότεροι ερευνητές στο χώρο υπολογίζουν ότι θα χρειαστούν πάνω από 500 χρόνια για την εκκαθάριση όλων των παράνομων ναρκών και ύποπτων χώρων στο κόσμο αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η στρώση των νέων ναρκοπεδίων. Η αναλογία 1:10 που υπάρχει στην εκκαθάριση με τη στρώση κάνει την έρευνα για μία πιο αποτελεσματική μέθοδο εντοπισμού εξαιρετικής σημασίας στο σύγχρονο πεδίο μάχης.