Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη είναι μία χώρα που έχει περάσει πολλά από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας έως και σήμερα. Προσωπικά έχουμε βρεθεί σε αυτή τη χώρα πολλές φορές για διάφορα διαστήματα και για διαφορετικούς λόγους. Επιπρόσθετα, έχουμε συνεργαστεί με ανθρώπους από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη για χρόνια και βάσει όλων αυτών των εμπειριών θα γράψουμε την άποψη μας για αυτή τη βαλκανική χώρα. Προσοχή! Οι χώρες εξελίσσονται και αλλάζουν καθημερινά έτσι κάποια από αυτά που γράφουμε ίσως να μην ισχύουν πλέον. Περιμένουμε στα σχόλια τις δικές σας εμπειρίες και απόψεις εάν έχετε βρεθεί ή ζήσει σε αυτές τις χώρες.

Όταν οι περισσότεροι άνθρωποι ακούνε Βοσνία-Ερζεγοβίνη στο μυαλό τους έρχεται ο εμφύλιος πόλεμος που ακολούθησε τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 1991 ανάμεσα στους Μουσουλμάνους και Χριστιανούς κατοίκους της χώρας. Ασφαλώς όμως, όπως και οι περισσότερες βαλκανικές χώρες έχει μία πολύ μεγαλύτερη ιστορία που ξεκινάει από τη νεολιθική εποχή όταν ονομάζονταν Ιλλυρία. Ακολούθησαν πόλεμοι με τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, μετέπειτα εισβολή από τους Κέλτες, εισαγωγή στη Βυζαντινή αυτοκρατορία, 415 χρόνια Οθωμανικής κατοχής, 40 χρόνια υπό το Αυστρο-Ουγγρικό καθεστώς, και ούτω καθεξής. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η δολοφονία του Αρχιδούκα της Αυστρίας Φραντς Φέρντιναντ που οδήγησε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο έγινε στη πρωτεύουσα της χώρας, στο Σαράγιεβο. Έπειτα έχουμε τη δημιουργία της Γιουγκοσλαβίας, το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, τον εμφύλιο πόλεμο του 1992–1995, και τη σημερινή σύγχρονη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Όπως βλέπετε είναι μία χώρα με μεγάλη ιστορία αν και ο εμφύλιος πόλεμος ήταν αυτός που την έχει σημαδέψει στη σύγχρονη ιστορία.

Γεωγραφικά, η χώρα συνορεύει με τη Κροατία, Σερβία, Μαυροβούνιο, ενώ έχει και μία μικρή ακτογραμμή 20 χιλιομέτρων με πρόσβαση στην Αδριατική θάλασσα. Όπως βλέπετε και από τον ακόλουθο χάρτη, η χώρα είναι μοιρασμένη σχεδόν στη μέση με τη μισή περίπου να καλύπτεται από βουνά και την υπόλοιπη να είναι κυρίως πεδιάδες. Έχει ζεστά καλοκαίρια και κρύους χειμώνες, και τέσσερις εποχές που περιλαμβάνουν περιστασιακές ήπιες βροχές και ανέμους το μεγαλύτερο διάστημα του έτους.

Το πιο πυκνοκατοικημένο κομμάτι της χώρας βρίσκεται στα Βόρεια, ενώ από τα δυτικά η χώρα χωρίζεται στη Βοσνιο-κροάτικη πλευρά που καλύπτει το 51% και είναι το τμήμα της «Ομοσπονδίας Βοσνίας-Ερζεγοβίνης» (όπου συνυπάρχουν Καθολικοί Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι), ενώ το υπόλοιπο 49% είναι Βοσνιο-σέρβικη πλευρά στα ανατολικά που ονομάζεται «Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας». Η γλώσσα που ομιλείται είναι τα Βοσνιακά που είναι πολύ κοντά στα Σερβοκροάτικα. Το πιο ενδιαφέρον, που οδήγησε και στον εμφύλιο πόλεμο, είναι ότι πέρα από το παραπάνω διαχωρισμό, και ο πληθυσμός είναι σχεδόν ισάξια μοιρασμένος σε θρησκείες. Το 50% είναι Μουσουλμάνοι, το 31% Ορθόδοξοι Χριστιανοί (από τη Σέρβικη πλευρά), και το 15% Καθολικοί Χριστιανοί (από τη Κροάτικη πλευρά). Αυτό συνεπάγεται ότι μέχρι και σήμερα θα δείτε πολύ διαφορετικές πόλεις, συμπεριφορές, παραδόσεις, και ανθρώπους ανάλογα με το μέρος το οποίο επισκέπτεστε.

Όπως αντιλαμβάνεστε από το παραπάνω, ανάλογα με το που θα βρεθείτε μπορεί να βρείτε ανθρώπους πολύ κοντά στις συνήθειες και παραδόσεις της Ελλάδος, αλλά και φανατικούς τζιχαντιστές. Άλλωστε δεν είναι άγνωστο ότι στη Βοσνία λειτουργούν αρκετά στρατόπεδα εκπαιδεύσεως τζιχαντιστών ελεγχόμενα από το ISIS και άλλες ισλαμικές τρομοκρατικές οργανώσεις. Συνήθως αυτά είναι σε απομακρυσμένες περιοχές έξω από το Σαράγιεβο άρα ο μέσος επισκέπτης δε πρόκειται να τα πλησιάσει. Παρ’όλα αυτά, θεωρούμε σημαντικό να αναφέρουμε ότι θα ήταν καλό να κάνετε μία έρευνα για το σημείο όπου θα βρεθείτε ώστε να δείτε σε ποια πλευρά θα είστε. Τη Καθολική, Ορθόδοξη ή Μουσουλμανική;

Σύμφωνα με την επίσημη σελίδα του ΟΗΕ, ένας στους πέντε κατοίκους της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης οπλοφορεί παράνομα. Υπάρχουν παραπάνω από 16.000 τόνοι πυρομαχικών στα χέρια των πολιτών, και εκατομμύρια όπλα, κυρίως όπλα από τη περίοδο του εμφυλίου πολέμου. Αυτό σημαίνει ότι παρότι η νόμιμη οπλοκατοχή και οπλοφορία για αυτοάμυνα είναι εφικτή με μία διαδικασία (καθαρό ποινικό μητρώο, έλεγχος ψυχικών διαταραχών, γραπτές εξετάσεις, κτλ.), στη κοινωνία είναι αποδεκτό ότι οι περισσότεροι οπλοφορούν παράνομα και σπάνια διώκονται για αυτό. Στη νόμιμη πλευρά, υπάρχουν σαφώς λιγότεροι οπλοφόροι αλλά και πάλι θα βρείτε αρκετά όπλα τόσο στον αθλητικό-αγωνιστικό τομέα, όσο και στο τομέα της ψυχαγωγίας και άμυνας. Τέλος, αρκετοί βλέπουν τα όπλα ως ενθύμια και παράδοση της χώρας, άρα είναι κάτι που είναι βαθιά ριζωμένο στη νοοτροπία πολλών πολιτών.

Στο θέμα των απειλών για το ταξιδιώτη, γεωγραφικά η χώρα είναι σε σεισμογενή ζώνη, αλλά γενικά είναι ασφαλής χώρα. Στο θέμα της εγκληματικότητος, υπάρχει αρκετή διαφθορά και έλλειψη αστυνόμευσης. Αυτό σε συνδυασμό με τη γεωγραφική της θέση τη κάνει ιδανική για διάφορες παράνομες δραστηριότητες όπως διακίνηση ναρκωτικών, διακίνηση ατόμων για εμπορία λευκής σαρκός, ξέπλυμα χρήματος από γειτονικά κράτη, κτλ. Για το μέσο ταξιδιώτη οι απειλές είναι μη βίαια εγκλήματα όπως απάτες και κλοπές. Ωστόσο, ανάλογα με τη περιοχή που επισκέπτεστε ίσως αυτό να αλλάξει. Για παράδειγμα, στις περιοχές που λειτουργούν στρατόπεδα εκπαίδευσης τζιχανιστών, μπορεί να υπάρξουν πολύ μεγαλύτερες απειλές εάν δε το γνωρίζετε. Να τονίσουμε εδώ, ότι και οι τζιχαντιστές δε θέλουν «φασαρίες» σε αυτές τις περιοχές γιατί είναι κάτι σαν κοινό μυστικό ότι εκπαιδεύονται εκεί. Άρα δεν υπάρχει μεγάλη απειλή απαγωγών και βιντεοσκοπημένων εκτελέσεων όπως στις εμπόλεμες ζώνες, αλλά εάν βρεθείτε σε ένα τέτοιο στρατόπεδο ίσως να «εξαφανιστείτε» χωρίς να σας βρει ποτέ κανείς. Επαναλαμβάνουμε, αυτά τα στρατόπεδα δεν είναι εύκολα προσβάσιμα, κοντά σε τουριστικούς προορισμούς, ή σε μη Μουσουλμανικές περιοχές. Αντίστοιχα, υπάρχουν αρκετές περιοχές με υψηλό κίνδυνο από μη εκραγέντα πυρομαχικά όπως νάρκες και βόμβες από την εποχή του πολέμου. Άρα πρέπει να κάνετε έρευνα της περιοχής προορισμού σας προτού μεταβείτε εκεί.

Αναφορικά με τις ένοπλες δυνάμεις, η χώρα έχει εθελοντική στράτευση στα 18 έτη και επανδρώνεται από μόνιμο προσωπικό. Επίσημα, οι ένοπλες δυνάμεις του κράτους ιδρύθηκαν το 2004 και είναι έντονα επηρεασμένες από το ΝΑΤΟϊκό δόγμα. Ως νέες ένοπλες δυνάμεις, ακόμα βελτιώνονται σε πολλούς τομείς. Ωστόσο, πολλά στελέχη έχουν πολεμική εμπειρία τόσο από τον εμφύλιο, όσο και από συμμετοχές σε πολεμικές επιχειρήσεις στο Ιράκ.

Στη πλευρά των υπηρεσιών επιβολής του νόμου, είναι αρκετά πιο ώριμες και η εγκληματικότητα που προαναφέραμε προσφέρει επαρκή πρακτική εμπειρία στα στελέχη τους. Παρ’όλα αυτά, περιστασιακά βγαίνουν σκάνδαλα για διαφθορά και σε αυτό το χώρο. Ωστόσο, είναι κάτι πολύ σπάνιο άρα δε θεωρούμε ότι απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή από το μέσο ταξιδιώτη.

Όπως θα πρέπει να είναι κατανοητό σε αυτό το σημείο, μία χώρα με τόσο μεγάλη ιστορία, τόσες δυσκολίες αλλά και διαφορετικότητα, έχει ασφαλώς και πολλές ομορφιές τόσο σε ιστορικό χαρακτήρα, όσο και σε φυσικά τοπία, δραστηριότητες, και γνώσεις που μπορεί να αποκομίσει κανείς συνομιλώντας με ανθρώπους έχουν ζήσει όλες αυτές τις δυσκολίες και ανατροπές.

Προσωπικά μας αρέσει αρκετά η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και εάν κινείστε εκεί με δικό σας όχημα (κάτι που σας το προτείνουμε ως το καλύτερο τρόπο μετακίνησης) μπορείτε να δείτε όλες τις ομορφιές της. Ασφαλώς, ανάλογα με τη περιοχή θα αντιμετωπιστείτε διαφορετικά, αλλά οι απειλές τη στιγμή δημοσίευσης αυτού του άρθρου μας είναι σχετικά μικρές για το μέσο ταξιδιώτη.

Κλείνοντας, παραθέτουμε δέκα ενδιαφέροντα πράγματα σχετικά με τη θεματολογία μας που μπορείτε να κάνετε ή να δείτε εάν βρεθείτε στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Εάν έχετε περισσότερες προτάσεις σας παρακαλούμε να τις παραθέσετε στα σχόλια του άρθρου μας.

1. Μουσείο εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητος και γενοκτονίας του 1992-1995
Όπως αντιλαμβάνεστε και από τα παραπάνω, θα ήταν παράληψη μας να μην αναφέρουμε αυτό το μουσείο που βρίσκεται στο Σαράγιεβο. Έχει αρκετά ενδιαφέροντα εκθέματα και είναι σημαντικό να μαθαίνουμε από την ιστορία για να αποφύγουμε τα ίδια λάθη στο μέλλον.

2. Σκοπευτήρια
Σχεδόν σε κάθε πόλη θα βρείτε αρκετά σκοπευτήρια και θα σας προτείναμε να τα επισκεφθείτε εάν ασχολείστε με τα φορητά όπλα. Ο λόγος είναι πρώτον ότι πολλά διαθέτουν αρκετά σπάνια όπλα από τη περίοδο του πολέμου, αλλά και επίσης διότι συχνά θα βρείτε άτομα που πολέμησαν και μπορούν να σας μεταφέρουν σπουδαίες εμπειρίες από όσα έζησαν.

3. Μουσείο πολέμου και γενοκτονίας του 1992-1995
Αντίστοιχα με το μουσείο που προαναφέραμε στο Σαράγιεβο, υπάρχει ένα λίγο μικρότερο αλλά εξίσου ενδιαφέρον μουσείο στη πόλη Μόσταρ. Η πόλη αυτή αποτελεί επίσης γνωστό τουριστικό προορισμό άρα αξίζει να το επισκεφθείτε εάν βρεθείτε εκεί.

4. Τούνελ του Σαράγιεβο
Πλέον αυτό το τούνελ αποτελεί τουριστικό προορισμό αλλά είναι κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον για κάθε επισκέπτη. Είχε κατασκευαστεί και χρησιμοποιούνταν το 1993 από το στρατό της Βοσνίας ως μυστικό πέρασμα για να συνδέσει τη πόλη του Σαράγιεβο με το αεροδρόμιο καθώς όλο το ενδιάμεσο τμήμα ηλέγχετο από τις Σέρβικες δυνάμεις. Σίγουρα κάτι που αξίζει να δει κανείς με τα μάτια του.

5. Μουσείο Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας
Το μουσείο αυτό εβρίσκετο εις τη περιοχή Μπάνια Λούκα, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, και περιλαμβάνει ένα μεγάλο εύρος εκθεμάτων. Αρκετά εξ’αυτών πολεμικού και στρατιωτικού χαρακτήρα. Σίγουρα ένα αρκετά αξιόλογο μέρος για έναν επισκέπτη που ασχολείται με τα θέματα που πραγματεύεται η σελίδα μας.

6. Μνημείο της γενοκτονίας της Σρεμπρένιτσα
Λίγο έξω από τη πόλη της Σρεμπρένιτσα θα βρείτε αυτό το μνημείο. Παρότι πολλά έχουν γραφτεί για το κατά πόσο υπήρξε ή όχι αυτή η γενοκτονία, είναι σίγουρα κάτι αρκετά ενδιαφέρον ώστε να το συμπεριλάβουμε σε αυτή τη λίστα προτάσεων. Προσοχή όμως, εάν αποφασίσετε να το επισκεφθείτε να γνωρίζετε ότι η Σρεμπρένιτσα είναι μία πολύ φτωχή περιοχή με χαμηλό βιωτικό επίπεδο και κάποιες Μουσουλμανικές κοινότητες που αγγίζουν τα όρια του εξτρεμισμού υπό περιπτώσεις. Εάν αποφασίσετε να πάτε, να έχετε αυξημένα επίπεδα ασφαλείας λόγω των παραπάνω.

7. Πεζοπορίες
Ολόκληρη η χώρα έχει υπέροχη άγρια φύση. Έτσι υπάρχουν αρκετές οργανωμένες διαδρομές πεζοπορίας σε όρη, ποτάμια, ή ότι άλλο επιθυμεί κανείς. Παρότι κανείς δεν απαγορεύει και τη πεζοπορία σε μη οργανωμένες διαδρομές, θα σας προτείναμε να κάνετε πολύ προσεκτική ιστορική έρευνα προτού οργανώσετε μία τέτοια πεζοπορία καθώς αρκετά μέρη της χώρας έχουν ακόμα πολλά μη εκραγέντα πυρομαχικά από τη περίοδο του πολέμου. Άρα, εάν υπάρχει η παραμικρή υποψία ότι στη περιοχή ενδιαφέροντος σας υπήρξαν μάχες, θα σας προτείναμε να την αποφύγετε.

8. Μουσείο δολοφονίας του Φραντς Φέρντιναντ
Όπως γνωρίζουν όλοι, η δολοφονία του Αρχιδούκα της Αυστρίας, Φραντς Φέρντιναντ ήταν αυτό που οδήγησε δυνητικά στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Λίγοι ενθυμούνται όμως ότι αυτό έγινε στο Σαράγιεβο. Άρα θα ήταν τεράστια παράληψη μας να μη συμπεριλάβουμε το σχετικό μουσείο που υπάρχει στο Σαράγιεβο σήμερα.

9. Το πυρηνικό καταφύγιο του Τίτο
Κάτι εξίσου εντυπωσιακό για τους επισκέπτες είναι η υποδομή με κωδικό όνομα ARK D-0, ένα πρώην άκρως απόρρητο καταφύγιο πυρηνικού πολέμου που είχε κατασκευαστεί για τον πολιτικό ηγέτη της Γιουγκοσλαβίας, τον Γιόσιπ Μπροζ Τίτο. Σήμερα έχει μετατραπεί σε μουσείο και ένα σημαντικό μέρος του διατηρείται σε άψογη κατάσταση.

10. Μνημείο πολέμου του Τγιεντίστε
Σε αυτό το μικρό χωρίο στη σέρβικη πλευρά της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης θα βρείτε ένα ακόμα πολύ ενδιαφέρον μνημείο και μουσείο για μία θρυλική μάχη του 1943 ανάμεσα στον Άξονα (Ιταλία, Γερμανία, Κροατία και Βουλγαρία) και τη Γιουγκοσλαβία. Μέχρι και σήμερα, συχνά γίνονται τελετές εορτασμού σε αυτό το μνημείο.