Ήδη έχουμε δημοσιεύσει άρθρο για τις πρώτες βοήθειες σε περιπτώσεις διάσεισης (μπορείτε να το διαβάσετε εδώ). Σε αυτό το άρθρο θα δούμε τις πιο σοβαρές περιπτώσεις που αφορούν περιστατικά κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων, δηλαδή περιπτώσεις εκτεταμένης βλάβης του εγκεφάλου που μπορεί να είναι με ή χωρίς κάταγμα κρανίου.

Ο εγκέφαλος μας είναι το καλύτερα προστατευμένο όργανο στο σώμα μας. Ώστε να φτάσουμε στη περίπτωση κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης πρέπει η προστασία αυτή να μην είναι επαρκής. Ενδεικτικά βλέπετε εδώ τα στρώματα προστασίας που έχουμε.

Τις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις τις χωρίζουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Αυτές είναι:

• Κλειστή Κάκωση
  Ο εγκέφαλος δεν εκτίθεται στο εξωτερικό περιβάλλον και μπορεί να υπάρχει και χωρίς κάταγμα κρανίου.
• Ανοικτή Κάκωση
  Ο εγκέφαλος είναι εκτεθιμένος στο εξωτερικό περιβάλλον και πάντα υπάρχει κάταγμα κρανίου.

Η βλάβη στη κρανιοεγκεφαλική κάκωση προκαλείται από τον τραυματισμό των εγκεφαλικών κυττάρων που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα. Το εν συνεχεία πρήξιμο επιδεινώνει τη κατάσταση καθώς πιέζει τα κυττάρα και μειώνει τη σωστή ροή του αίματος. Αυτό έχει σαν αποτελέσμα τη ανεπαρκή οξυγόνωση κάποιων κυττάρων που μπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρές βλάβες. Αντίστοιχα, στις περισσότερες περιπτώσεις κακώσεων έχουμε και αιμάτωμα που επίσης μπορούν να περιορίσουν τη ροή του αίματος. Δύο βασικά αιματώματα βλέπετε παρακάτω.

Προφανώς, όσο πιο κοντά βρίσκεται στα εγκεφαλικά κύτταρα τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες πίεσης τους και κατ’ επέκταση μείωση της σωστής ροής αίματος και οξυγόνωσης του εγκεφάλου.
 
Συμπτώματα
Στις ανοικτού τύπου κακώσεις είναι πολύ εύκολο να αντιληφθούμε γρήγορα το τι συμβαίνει, ωστόσο, τα πιο γνωστά συμπτώματα σε όλες τις περιπτώσεις κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων είναι τα ακόλουθα.

• Σπασμοί ή παραλύσεις
• Έντονοι πονοκέφαλοι
• Τραύμα στο κεφάλι
• Εκροή υγρού (εγκεφαλονωτιαίου ή
  αιμορραγικού) από τη μύτη ή/και τα αυτιά
• Εμετοί
• Αίμα ή στίγματα αίματος στα μάτια
• Αστάθεια
• Διαταρραχή του λόγου
• Διαταραχές συνείδησης που φτάνουν μέχρι και κώμα
• Μελανιές στα μάτια ή/και πίσω από τα αυτιά
• Ανισοκορία (διαφορετικό μέγεθος στη κόρη του κάθε οφθαλμού)

Αν το θύμα έχει κρανιοεγκεφαλική κάκωση πρέπει το ταχύτερο δυνατό να παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες που περιγράφουμε στη συνέχεια.
 
Πρώτες Βοήθειες
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι σε περιπτώσεις κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων το θύμα πρέπει να μεταφερθεί σε νοσοκομείο το ταχύτερο δυνατόν και αυτό δε θα πρέπει να ξεπερνάει τη μία ώρα ώστε να υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες μόνιμης βλάβης ή ακόμα και θανάτου. Με βάση αυτό οι πρώτες βοήθειες είναι οι παρακάτω.

• Καλούμε άμεσα ιατρική βοήθεια αναφέροντας το περιστατικό
• Σε καμία περίπτωση δεν μετακινούμε το θύμα ώστε να αποφύγουμε περεταίρω εγκεφαλικές βλάβες
• Ακινητοποιούμε το κεφάλι με τις παλάμες και δημιουργούμε ένα πρόχειρο κολάρο με ρούχα
• Ελέγχουμε ανά τακτά χρονικά διαστήματα ότι το θύμα αναπνέει
• Ελέγχουμε ότι ο αεραγωγός είναι ανοιχτός αν το θύμα έχει χάσει τις αισθήσεις του
• Διατηρούμε το θύμα ζεστό
• Σε καμία περίπτωση δε σταματάμε την αιμορραγία καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη εσωτερική αιμοραγία στον εγκέφαλο

 
Ιατρική Περίθαλψη
Όταν το θύμα φτάσει στο νοσοκομείο θα ακολουθήσει μία σύντομη νευρολογική εξέταση (αντίδραση της κόρης των ματιών στο φως, δυνατότητα κίνησης, κτλ.) που με βάση αυτό υπολογίζεται ο βαθμός της Κλίμακας Κώματος της Γλασκόβης (Glasgow Coma Score ή για συντομία GCS). Με βάση το βαθμό GCS ορίζεται η βαρύτητα τςη κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης. Με τα σημερινά δεδομένα οι κατηγορίες είναι:

• GCS 15-13: Ήπια κάκωση
• GCS 13-9: Μέτρια κάκωση
• GCS < 8: Βαριά κάκωση

Στη συνέχεια και ανάλογα με τη κάκωση θα ακολουθήσει μία σειρά απεικονίσεων της βλάβης με χρήση αξονικής τομογραφίας για ανάλυση της κάκωσης, μαγνητική τομογραφία για τον εντοπισμό αιμορραγίας αλλά και μαγνητικής φασματογραφίας για εκτίμηση των μακροπρόθεσμων επιπλοκών.

Με βάση αυτά το ιατρικό προσωπικό θα κάνει τη διάγνωση και θα προχωρήσει στην αντίστοιχη θεραπεία που αρκετές φορές απαιτεί χειρουργική επέμβαση. Καθώς το άρθρο αυτό έχει στόχο την ενημέρωση των πρώτων βοηθειών δε θα μπούμε σε μεγαλύτερο βάθος για τις μεθόδους θεραπείας και διάγνωσης της κάθε βλάβης.