Η νάρκη κατά προσωπικού (K/Π) VS-50 είναι Ιταλικής προέλευσης και δύσκολη στον εντοπισμό καθώς περιλαμβάνει ελάχιστα μεταλλικά εξαρτήματα και έχει διάμετρο μόλις 9 εκατοστά. Ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται από πολλές χώρες ενώ έχει βρεθεί τόσο σε νόμιμη όσο και σε παράνομη χρήση ακόμα περισσότερες.

Σύντομη Ιστορία
Δε γνωρίζουμε την ακριβή ημερομηνία που ξεκίνησε η παραγωγή της αλλά χρησιμοποιήθηκε κατά δεκάδες χιλιάδες στον Πόλεμο του Κόλπου κατά το 1990-1991 οπότε εικάζεται ότι σχεδιάστηκε τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Τόσο ο σχεδιασμός της όσο και η παραγωγή της έγιναν από την Ιταλική εταιρία Valsella Meccanotecnica SpA που το 2005 εξαγοράστηκε από την επίσης Ιταλική Pro.De Srl. Η Valsella ήταν μία εταιρία που πάντα σχεδίαζε νάρκες προηγμένης τεχνολογίας και η VS-50 (δηλαδή το μοντέλο 50 της ValSella) δεν είναι εξαίρεση σε αυτό. Είναι μία από τις πιο δύσκολες στον εντοπισμό νάρκες με προηγμένους αλλά και αξιόπιστους μηχανισμούς παγίδευσης και πυροδότησης. Σήμερα, έπειτα από νόμιμη σύμβαση κατασκευάζεται τόσο στην Ιταλία όσο και στη Σιγκαπούρη ενώ έχουν βρεθεί χιλιάδες αντίγραφα της κατασκευασμένα στο Ιράν και στην Αίγυπτο. Συχνά η νάρκη αυτή εντοπίζεται σε ναρκοπέδια ανά τον κόσμο ενώ από τις γνωστές μέχρι σήμερα αναφορές εκκαθαρίσεων ναρκοπεδίων έχει βρεθεί στις ακόλουθες χώρες.

• Ιράκ
• Ιράν
• Αφγανιστάν
• Δυτική Σαχάρα
• Αγκόλα
• Εκουαδόρ
• Κουβέιτ
• Τουρκία
• Λίβανος
• Ρουάντα
• Σρι Λάνκα
• Ζιμπάμπουε
• Περού

Και εικάζεται ότι υπάρχουν πολλά εκατομμύρια ακόμα που δεν έχουν βρεθεί. Επίσης, τα νεώτερα μοντέλα έχουν προκαθορισμένο χρόνο ζωής εξαιτίας του ηλεκτρονικού συστημάτος πυροδότησης τους αλλά δε διαφέρουν εμφανισιακά από τα παλαιότερα. Αυτό δημιουργεί ένα τεράστιο εμπόδιο στις εκκαθαρίσεις ναρκοπεδίων από τέτοιου τύπου νάρκες.

Τεχνικά Χαρακτηριστικά

Τύπου                                           : VS-50
Βάρος                                           : 185 γραμμάρια
Γέμισμα                                        : 43 γραμμάρια αδρανοποιημένος κυκλονίτης
Χώρα Προέλευσης                    : Ιταλία
Έτος Αρχικής Κατασκευής      : Άγνωστο (εικάζεται τέλη του 1980)

Δομή και Χαρακτηριστικά
Η VS-50 είναι μία νάρκη με πολύ μικρές διαστάσεις. Έχει διάμετρο 9 εκατοστών και ύψος 4.5 εκατοστών. Το συνολικό της βάρος είναι 185 γραμμάρια και περιέχει 43 γραμμάρια εκρηκτικής ύλης RDX (κυκλονίτης – διαβάστε περισσότερα για το RDX εδώ). Η εκρηκτική ύλη που περιέχει έχει υποστεί αδρανοποιήση για είναι πιο ασφαλής στη μεταφορά αλλά και να έχει το σχήμα που απαιτεί η νάρκη αυτή. Στην παρακάτω φωτογραφία φαίνεται το μέγεθος της συγκριτικά με ένα ρολόϊ χειρός.

Όλο το εξωτερικό κιβώτιο της νάρκης είναι κατασκευασμένο από πλαστικό τύπου PVC και χωρίζεται σε τρία τμήματα. Αν χωρίσουμε τη νάρκη σε αυτά τα τμήματα έχουμε, στο ανώτερο την πλάκα πιέσεως που είναι κατασκευασμένη από Neoprene και εφόσον ζητηθεί στην εταιρία κατασκευής (κάτι που δε συμβαίνει συχνά) μπορεί να τοποθετηθεί από κάτω της μία πλάκα χαλυβδοσίδηρου για να διευκολύνει στον εντοπισμό της από συσκευές εντοπισμού μετάλλων. Στη συνέχεια βλέπετε το πάνω μέρος που μόλις περιγράψαμε (το συγκεκριμένο σχέδιο περιλαμβάνει την προαιρετική μεταλλική πλάκα κάτω από την πλάκα πιέσεως).

Στο δεύτερο επίπεδο υπάρχει ο βασικός μηχανισμός της νάρκης VS-50. Συγκεκριμένα σε αυτό το μέρος της υπάρχει ο μηχανισμός ασφάλισης και οπλισμού μαζί με τον μηχανισμό πυροδότησης της. Ο κόκκινος μοχλός που φαίνεται αριστερά λειτουργεί ως πείρος ασφάλισης επιτρέποντας δύο καταστάσεις (ασφαλισμένη ή οπλισμένη).

Τέλος, στο κατώτερο επίπεδο βρίσκεται το καψύλιο πυροδότησης με το γέμισμα της νάρκης (την εκρηκτική ύλη RDX) σφραγισμένο σε σκληρή πλαστική συσκευασία. Επίσης, στο επόμενο σχέδιο βλέπουμε και το προηγούμενο επίπεδο καθώς και τον βασικό μηχανισμό πυροδότησης που ενώνει τα δύο κατώτερα επίπεδα της νάρκης και είναι επίσης κατασκευασμένος από πλαστικό.

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε σε αυτό το σημείο ότι ο παραπάνω μηχανισμός έχει σύστημα χρονοκαθυστέρησης έτσι ώστε αν ασκηθεί ικάνη πίεση για να πυροδοτήσει τη νάρκη αλλά με διάρκεια μικρότερη ή ίση των 0.10 δευτερολέπτων να μην πραγματοποιηθεί η πυροδότηση. Αυτό θα το δούμε καλύτερα στην παράγραφο που θα περιγράψουμε τον πυροδοτικό μηχανισμό. Βλέπετε στη συνέχεια όλα τα μέρη που μόλις περιγράψαμε (και μερικά ακόμα).

Κάποια άλλα σημαντικά χαρακτηριστικά της είναι ότι είναι διαθέσιμη σε τρία χρώματα, χακί, ερήμου και ανοιχτό πράσινο και εμφανισιακά ξεχωρίζει εύκολα από τις δώδεκα πλαστικές ραβδώσεις ενίσχυσης που φέρει. Στη βάση της υπάρχει βιδωμένο το καψύλιο πυροδότησης και η αδιαβροχοποίηση της προσφέρει εξαιρετική στεγανοποίηση ώστε να μπορεί να γίνει χρήση και κάτω από το νερό σε βάθος έως ενός μέτρου. Σύμφωνα με τις πληροφορίες από την Ιταλική εταιρία κατασκευής της, οι δοκιμασμένες θερμοκρασίες λειτουργίας της είναι από -32˚C έως 70˚C και η πυροδότηση της απαιτεί πίεση τουλάχιστον 10 κιλών για διάρκεια πάνω από 0.10 δευτερόλεπτα. Κλείνωντας αυτή την παράγραφο, τα τρία επίπεδα που μόλις περιγράψαμε βιδώνουν το ένα μέσα στο άλλο ενώ έχουν και πλαστικές φλάντζες αδιαβροχοποίησης ανάμεσα τους.

Πυροδοτικός Μηχανισμός
Παραπάνω αναφέραμε το μηχανισμό χρονοκαθυστέρησης που διαθέτει η VS-50 αλλά και τα τρία βασικά της τμήματα. Αν εξετάσουμε τα μέρη από το δεύτερο επίπεδο της, εκεί που βρίσκεται και ο μηχανισμός πυροδότησης της θα δούμε τα παρακάτω.

Με βάση την παραπάνω εικόνα μπορούμε να περιγράψουμε τον τρόπο λειτουργίας του μηχανισμού χρονοκαθυστέρησης αλλά και του μηχανισμού πυροδότησης. Αχρικά ο ναρκαλιευτής αφαιρεί τον πείρο οπλισμού της νάρκης με τον εξωτερικό μοχλό που είδαμε στην προηγούμενη παράγραφο. Εσωτερικά αυτό βρίσκεται στο σημείο Α και είναι σε ασφαλισμένη θέση στην παραπάνω εικόνα. Όταν είναι σε αυτή τη θέση το κύριο εξάρτημα (σημείο Β) του μηχανισμού πυροδότησης δε μπορεί να μετακινηθεί και άρα να πυροδοτήσει τη νάρκη. Ωστόσο, όταν το σημείο Α τραβηχτεί, τότε το κεντρικό εξάρτημα (σημείο Β) μπορεί να κινηθεί όπου του επιτρέπει ο άξονας του (σημείο C). Έτσι λειτουργεί ο μηχανισμός ασφάλισης. Τώρα θα δούμε το μηχανισμό πυροδότησης και χρονοκαθυστέρησης.

Όταν η πλάκα πιέσεως δεχθεί πίεση ανώτερη ή ίση με 10 κιλά τότε ο επικρουστήρας (σημείο D) θα πιεστεί προς τα κάτω. Πάνω από τον επικρουστήρα, υπάρχει μία ελαστική φλάντζα (σημείο F) την οποία πιέζει ο πείρος του κυρίως μηχανισμού, σημείο E. Ο πείρος Ε πιέζει το ελατήριο πυροδότησης του επικρουστήρα οπότε όσο δέχεται πίεση η πλάκα πιέσεως τόσο πιο πολύ ο κατεβαίνει ο επικρουστήρας (σημείο D) και οπλίζει το ελατήριο του (σημείο E). Δεξιά υπάρχει ακόμα ένας μικρότερος πλαστικός πείρος, στο σημείο G. Αυτό μπαίνει σε μία οπή που διαθέτει ο επικρουστήρας και έτσι δε του επιτρέπει να πέσει πάνω στο καψύλιο πυροδότησης. Αυτό φαίνεται καλύτερα αν αφαιρέσουμε τα εξαρτήματα αυτά.

Εδώ φαίνεται καθαρά πως το σημείο G που είδαμε παραπάνω συγκρατεί τον επικρουστήρα στο σημείο H. Αν η πλάκα πιέσεως πιεστεί με αρκετή πίεση, ο επικρουστήρας (D) θα αρχίσει να κατεβαίνει. Καθώς η φλάντζα του (F) είναι χαμηλώτερα ο πείρος οπλισμού (Ε) θα οπλίζει το ελατήριο πυροδότησης και όταν πλέον πιεστεί αρκετά ώστε ο πείρος G να μην βρίσκεται μέσα στην οπή H, ο επικρουστήρας θα πέσει πάνω στο καψύλιο και θα εκκινήσει τη διαδικασία πυροδότησης της νάρκης.

Αυτός ήταν ο μηχανισμός πυροδότησης. Ο μηχανισμός χρονοκαθυστέρησης βασίζεται στην πλαστική σαμπρέλα στο σημείο J. Όταν η πλάκα πιέσεως δεχθεί πίεση η σαμπρέλα του σημείου J θα φουσκώσει απότομα, αντίστοιχα όπως όταν πατάμε πάνω σε ένα φουσκωτό στρώμα. Η νάρκη έχει μία ειδική οπή στο δεύτερο επίπεδο της για να λειτουργεί ως μικρή τρόμπα αέρα και με την πίεση της πλάκας πιέσεως να φουσκώσει το σημείο J. Με βάση όσα περιγράψαμε παραπάνω, αν το σημείο J φουσκώσει δε θα επιτρέπει την κίνηση του βασικού μηχανισμού πυροδότησης με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που δεν το επιτρέπει ο πείρος ασφάλισης-οπλισμού της νάρκης. Ο χρόνος που απαιτείται για να ξεφουσκώσει η σαμπρέλα J είναι 0.10 δευτερόλεπτα. Αυτό σημαίνει ότι αν δεχθεί πίεση για χρόνο μικρότερο από αυτό δε θα γίνει πυροδότηση.

Όλα όσα περιγράψαμε μπορείτε να τα δείτε στο εσωτερικό μίας οπλισμένης νάρκης Κ/Π VS-50 παρακάτω.

Επίσης, στην επόμενη φωτογραφία μπορείτε να δείτε πρώτον πως η σαμπρέλα χρονοκαθυστέρησης έχει μία οπή που αναγκάζει τη νάρκη να λειτουργήσει ως τρόμπα αέρα όταν πιεστεί η πλάκα πιέσεως, και κατά δεύτερον, φαίνεται το καψύλιο πυροδότησης που είναι βιδωμένο στη βάση της νάρκης.

Επιπρόσθετα, φαίνεται πλέον ξεκάθαρα πως το κάθε επίπεδο της νάρκης είναι συνδεδεμένο με τα υπόλοιπα. Το καψύλιο είναι τύπου M41 που χρησιμοποιείται σε δεκάδες στρατιωτικές εφαρμογές. Σε περίπτωση πυροδότησης, η νάρκη VS-50 είναι ικανή για διαπεράσει σίδερο πάχους έως 5 χιλιοστών δημιουργώντας μία οπή διαμέτρου 8 εκατοστών. Εδώ βλέπουμε τα μέρη από τα οποία αποτελείται ο πυροκροτητής (καψύλιο) Μ41 στη νάρκη αυτή.

Προτού ολοκληρώσουμε αυτή την παράγραφο, είναι σημαντικό να αναφέρουμε τη νεώτερη VS-50AR που ακόμα έχει περιορισμένη χρήση. Η νάρκη αυτή αντικαθιστά το πλαστικό μηχανισμό πυροδότησης με νεώτερο, ηλεκτρονικό που είναι γνωστός ως VS-AR4 και έχει δύο κύρια χαρακτηριστικά που πρέπει να γνωρίζουμε.

1. Όταν αφαιρεθεί ο πείρος οπλισμού με μηχανικό σύστημα χρονοκαθυστέρησης καθυστερεί την ενεργοποίηση του ηλετρονικού πυροδοτικού μηχανισμού (πρακτικά καθυστερεί το κλείσιμο του κυκλώματος που με τη σειρά του θα δώσει ρεύμα στο ηλεκτρονικό σύστημα) για 10 λεπτά. Όταν το ηλεκτρονικό σύστημα ξεκίνησει να λειτουργεί έχει επίσης ένα χρόνο καθυστέρησης 30 λεπτών προτού μπει στη κανονική λειτουργία του.
2. Η νάρκη έχει μηχανισμό παγίδευσης-αυτοκαταστροφής με διακόπτη υδραργύρου. Εφόσον οπλίσει ο ηλεκτρονικός πυροδοτικός μηχανισμός, οτιδήποτε κλείσει το κύκλωμα παγίδευσης οδηγεί απευθείας στην πυροδότηση της νάρκης. Παρακάτω βλέπετε πως λειτουργεί ο διακόπτης υδραργύρου. Αν ο υδράγυργος ακουμπίσει και τους δύο πόλους τότε θα κλείσει το κύκλωμα και θα οδηγήσει στην πυροδότηση. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε μετακίνηση της νάρκης μπορεί να την πυροδοτήσει.
   

Ενώ η νάρκη VS-50AR περιέχει μικρότερη ποσότητα εκρηκτικής ύλης και δεν έχει καμία εμφανισιακή (εξωτερικά) διαφορά από τη VS-50. Η λειτουργία του ηλεκτρονικού πυροδοτικού μηχανισμού πραγματοποιείται με δύο μπαταρίες 1.5v που έχουν διάρκεια ζωής μεγαλύτερη του ενός έτους.

Ναρκοθέτηση
Η ναρκοθέτηση γίνεται είτε από εκπαιδευμένο προσωπικό τοποθετώντας την κάθε νάρκη σε βάθος περίπου δύο εκατοστών και αφαιρόντας τον μοχλό οπλισμού είτε από ελικόπτερο.

Η ναρκοθέτηση από εναέρια μέσα είναι ο λόγος που η νάρκη διαθέτει μηχανισμό χρονοκαθυστέρησης. Όταν πέσει από το ελικόπτερο θα δεχθεί πίεση πολύ μεγαλύτερη από 10 κιλά αλλά η διάρκεια της δεν είναι ποτέ πάνω από 0.10 δευτερόλεπτα. Κατ’ επέκταση η ασφάλεια με το μηχανισμό της σαμπρέλας θα αποτρέψει οποιαδήποτε ανεπιθύμητη πυροδότηση. Στις VS-50AR αυτό γίνεται με καθυστέρηση ενεργοποίησης του πυροδοτικού μηχανισμού κατά 10 (μηχανικό μέρος) + 30 (ηλεκτρονικό μερος) λεπτά. Ο λόγος που απαιτεί τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα είναι για να είναι σίγουρο ότι δεν υπάρχει καμία μετακίνηση στη νάρκη καθώς οποιαδήποτε μετακίνηση θα ενεργοποιούσε το διακόπτη υδραγύργου που με τη σειρά του θα πυροδοτούσε τη νάρκη.

Εξουδετέρωση
Η εξουδετέρωση της VS-50 είναι μία διαδικασία που αρχικά μπορούσε να γίνει εύκολα αλλά με την είσοδο της VS-50AR τα δεδομένα άλλαξαν.

Στις νάρκες VS-50 η εξουδετέρωση μπορεί να γίνει επανατοποθετώντας τον πείρο ασφαλείας και εν συνεχεία αφαιρώντας με την ελάχιστη δυνατή μετακίνηση το καψύλιο πυροδότησης από τη βάση της νάρκης.

Ωστόσο, στη νεώτερη VS-50AR αυτό δεν είναι εφικτό λόγω του μηχανισμού αυτοκαταστροφής-παγίδευσης με διακόπτη υδραγύργου. Για αυτό το λόγο σήμερα προτείνεται η ελεγχόμενη έκρηξη τέτοιων ναρκών είτε με εκ συμπαθείας έκρηξη είτε με εμπρηστικό μηχανισμό που καταστρέφει τον πυροδοτικό μηχανισμό της.

Εφόσον είναι εφικτό προτείνται η μετακίνηση τους απομακρυσμένα με χρήση εργαλείων ή ρομπότ. Επίσης, καθώς η ναρκοθέτηση τους από εναέρια μέσα γίνεται όλο και πιο δημοφιλής πρέπει να γίνεται καλός έλεγχος της περιοχής για την εκκαθάριση όλων των ναρκών προτού προβούμε στην ελεγχόμενη καταστροφή τους. Παρακάτω βλέπετε μία φωτογραφία από νάρκες που έχουν συλλεχθεί για ελεγχόμενη καταστροφή. Ανάμεσα τους είναι και αρκετές VS-50 (δείτε μέσα στα κόκκινα πλαίσια).

Τέλος, το δυσκολότερο κομμάτι σε μία εκκαθάρισση που περιλαμβάνει νάρκες Κ/Π VS-50 είναι ο εντοπισμός τους καθώς κάτι τέτοιο με συσκευές ανίχνευσης μετάλλων είναι αδύνατο. Σήμερα για τον εντοπισμό τέτοιων ναρκών χρησιμοποιούνται ειδικά ραντάρ, εκπαιδευμένοι σκύλοι και ποντικοί αλλά φυσικά και έμπειροι πυροτεχνουργοί.