Πριν από λίγο καιρό είχαμε δημοσιεύσει το άρθρο μας «Supo: Διαδικασία Στρατολόγησης Πρακτόρων» που εξηγούσε μέσω ενός εγγράφου της φινλανδικής υπηρεσίας πληροφοριών Supo από το 2017 πως γίνεται η στρατολόγηση πρακτόρων σήμερα. Εδώ θα δούμε μία άλλη μέθοδο που μέχρι και σήμερα διδάσκεται στις περισσότερες εκπαιδεύσεις υπηρεσιών πληροφοριών της δύσης, τη μέθοδο MICE.

Η μέθοδος στρατολόγησης πρακτόρων MICE ξεκίνησε από την ακαδημία της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών CIA (Central Intelligence Agency, Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών) και σύντομα έγινε μέρος της βασικής εκπαίδευσης κατασκοπείας στις περισσότερες δυτικές χώρες. Το MICE μεταφράζεται ως «ποντίκια» αλλά πρακτικά βγαίνει από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων Money, Ideology, Coercion, Ego (Χρήμα, Ιδεολογία, Εξαναγκασμός, Εγωισμός) και αναφέρεται στα πιθανά κίνητρα που μπορεί να εκμεταλλευτεί ένας αξιωματικός πληροφοριών για να στρατολογήσει ένα νέο πράκτορα (πληροφοριοδότη). Ας τα δούμε ένα προς ένα.

Money (Χρήμα)
Οι περισσότεροι αξιωματικοί πληροφοριών δε συμπαθούν τους υποψήφιους πράκτορες που μπορούν να στρατολογηθούν επί πληρωμή. Σχεδόν πάντα οι πράκτορες πληρώνονται για τις υπηρεσίες τους, αλλά αυτοί που είναι άπληστοι και είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν πληροφορίες μόνο και μόνο για χρήματα είναι συνήθως πιο ευάλωτοι στο να «πουλήσουν» τις πληροφορίες και σε άλλα κράτη. Παρ’όλα αυτά, είναι ένα μεγάλο μέρος των πρακτόρων σε κάθε κράτος. Σκεφτείτε για παράδειγμα μία γραμματέα ενός υπουργικού γραφείου που έχει πρόσβαση σε τεράστιο όγκο απόρρητων και ευαίσθητων πληροφοριών επί καθημερινής βάσης αλλά έχει ένα μικρό μισθό. Εάν κάποια ξένη υπηρεσία της προσέφερε ποσό πολλαπλάσιο του μισθού της για μία συνεργασία, το πιθανότερο είναι ότι θα δέχονταν, ειδικά εάν δε γνώριζε που θα χρησιμοποιούνταν αυτές οι πληροφορίες (π.χ. μπορεί ο αξιωματικός να προσποιούνταν το δημοσιογράφο ή κάποιον πολιτικό αντίπαλου κόμματος).

Ideology (Ιδεολογία)
Αυτοί είναι κατά κανόνα από τους καλύτερους υποψήφιους πράκτορες καθώς έχουν ένα βαθύτερο σκοπό για τον οποίο είναι διατεθειμένοι να παρέχουν πληροφορίες. Σκεφτείτε π.χ. έναν υψηλόβαθμο αξιωματικό ενός καταπιεστικού καθεστώτος που είναι αντίθετος με αυτό αλλά αναγκάζεται να εργάζεται εκεί. Εάν ο αξιωματικός πληροφοριών τον πείσει ότι δίνοντας πληροφορίες μπορεί να ανατρέψει αυτό το καθεστώς ή να βοηθήσει στη κατάρρευση του είναι σχεδόν δεδομένο ότι θα το κάνει και μάλιστα με μεγάλο ζήλο και αφοσίωση. Γι’αυτό η ιδεολογία είναι από τα πιο σπουδαία κίνητρα για τη δημιουργία ενός αξιόπιστου δικτύου πληροφοριοδοτών/πρακτόρων σε ένα ξένο κράτος.

Coercion (Εξαναγκασμός)
Αυτό είναι ένα κίνητρο που κατά περίπτωση μπορεί να είναι εξαιρετικά καλό, ή επικίνδυνο. Πρακτικά είναι περιπτώσεις όπου ο υποψήφιος πράκτορας θέλει να γίνει πράκτορας από φόβο ότι ίσως κάτι που δε θα ήθελε να διαρρεύσει γίνει γνωστό. Για παράδειγμα, σκεφτείτε έναν υπουργό που είναι μπλεγμένος σε κάποια παράνομη δραστηριότητα και ξέρει ότι εάν αυτό διαρρεύσει θα καταστραφεί η καριέρα του. Εάν ένας αξιωματικός πληροφοριών το μάθει και τον πλησιάσει με έξυπνο τρόπο μπορεί να του προσφέρει σιγουριά ότι θα καλύψει όλα τα στοιχεία της παράνομης δραστηριότητας σε αντάλλαγμα της στρατολόγησης του ως πράκτορα. Ειδικά σε κράτη με υψηλά επίπεδα διαφθοράς αυτή η μέθοδος έχει αποδειχτεί εξαιρετικά αποτελεσματική.

Ego (Εγωισμός)
Το κίνητρο του εγωισμού συνήθως λειτουργεί σε συγκεκριμένα είδη από χαρακτήρες. Είναι άτομα που έχουν αλαζονικές τάσεις και που θέλουν να αποδεικνύουν το πόσο σπουδαίοι είναι σε τρίτους. Ένας έξυπνος αξιωματικός πληροφοριών μπορεί να εκμεταλλευτεί αυτή την αδυναμία κερδίζοντας σπουδαίες πληροφορίες. Ωστόσο, και πάλι αυτό το είδος ατόμων δεν είναι συνήθως πολύ αξιόπιστες πηγές λόγω του χαρακτήρα τους. Για παράδειγμα, σκεφτείτε έναν μηχανικό αεροσκαφών που νοιώθει σπουδαίος αλλά δεν τον εκτιμούν στον οργανισμό όπου εργάζεται και ένας αξιωματικός πληροφοριών του λέει με το τρόπο του ότι μόνο οι σημαντικοί άνθρωποι του οργανισμού θα μπορούσαν να ξέρουν τι είναι το Χ απόρρητο πρόγραμμα, και ουσιαστικά τον οδηγεί στη στρατολόγηση απλά και μόνο για να «ταΐσει» τον εγωισμό του χωρίς να αντιλαμβάνεται το τι ακριβώς κάνει.

Η στρατολόγηση πρακτόρων είναι μία από τις πιο δύσκολες, χρονοβόρες, και πολύπλοκες δραστηριότητες μίας υπηρεσίας πληροφοριών. Υπάρχουν περιπτώσεις που μία στρατολόγηση μπορεί να διαρκέσει χρόνια και δυστυχώς, δεν υπάρχουν σίγουρες λύσεις. Κάθε περίπτωση είναι μοναδική. Πρέπει να γίνεται το ψυχολογικό προφίλ του υποψηφίου, παρατήρηση του, ανάλυση, σχεδιασμός, κτλ. Ωστόσο, μέθοδοι όπως το MICE βοηθούν στο να υπάρχει μία βασική αρχή που μπορεί γρήγορα να δώσει μία κατεύθυνση για το τι πιθανά κίνητρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε έναν υποψήφιο πράκτορα ανάλογα με το χαρακτήρα του.