Ένα από τα σημαντικότερα εξαρτήματα σε ένα τυφέκιο σχεδιασμένο για τακτικά τμήματα είναι ο φλογοκρύπτης. Από την εποχή των πρώτων M-16 τυφεκίων μάχης, οι πιο διαδεδομένοι ήταν ο Α1 και αργότερα ο Α2 όπου χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα. Αυτά θα δούμε στο παρόν άρθρο.

Ο φλογοκρύπτης Α1 σχεδιάστηκε από την εταιρία Colt το 1962 για το μοντέλο 603 που έγινε διεθνώς γνωστό ως M16A1. Μπορείτε να δείτε μία φωτογραφία από το συγκεκριμένο τυφέκιο εφόδου παρακάτω.

Ο φλογοκρύπτης Α1 της εταιρίας Colt είχε κάποια πολύ χρήσιμα τακτικά πλεονεκτήματα αλλά και ένα σοβαρό μειονέκτημα. Αρχικά είναι ένα βιδωτό εξάρτημα (σπείρωμα μεγέθους 1/2-28 σε ίντσες) που μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί ή να αφαιρεθεί αν κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο. Βεβαίως το βασικό χαρακτηριστικό του είναι αυτό που λέει το όνομα του, δηλαδή ότι κρύβει τη φλόγα-λάμψη από κάθε σφαίρα που εξέρχεται της κάννης.

Ας δούμε γιατί συμβαίνει αυτό. Όταν μία σφαίρα πυροδοτηθεί, ο περιορισμένος χώρος της κάννης δημιουργεί πολύ μεγάλη πίεση στα προωθητικά αέρια. Η μεγάλη πίεση προκαλεί αύξηση της θερμοκρασίας τους, αυτό εξηγείται επιστημονικά από το γνωστό Νόμο του Μπόιλ που ανήκει στους τρεις νόμους θερμοδυναμικής των αερίων. Καθώς το βλήμα εξέρχεται από τη κάννη τα υπό πίεση και με μεγάλη θερμοκρασία αέρια απελευθερώνονται βίαια προκαλώντας μία έντονη σύντομη λάμψη. Βλέπετε πως φαίνεται η βολή με ένα όπλο δίχως φλογοκρύπτη στη παρακάτω φωτογραφία.

Αναμφισβήτητα, αυτό σημαίνει πως σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού όπως τη νύχτα ή σε κλειστούς χώρους ο εχθρός μπορεί πολύ γρήγορα να αναγνωρίσει από που έρχονται τα πυρά και δεύτερον ο χειριστής χάνει προσωρινά τη νυχτερινή του όραση από την απότομη λάμψη. Αν δούμε σε λίγο μεγαλύτερο βάθος τι συμβαίνει θα παρατηρήσουμε ότι υπάρχουν τέσσερα διακριτά στάδια τα οποία περιγράφονται από την ακόλουθη εικόνα.

Ανάλογα με το πόσες βολές έχει ήδη ρίξει το όπλο το πρώτο ορατό χαρακτηριστικό είναι η λάμψη κάννης. Αυτό συμβαίνει προτού καν βγει η σφαίρα από τη κάννη και οφείλεται στη πυράκτωση του μετάλλου από την υψηλή θερμοκρασία που αναπτύσσεται στο εσωτερικό του όπως περιγράψαμε παραπάνω. Έπειτα είναι η αρχική λάμψη που συμβαίνει όταν το βλήμα φεύγει από τη κάννη και γίνεται βίαιη έξοδος των καυτών αερίων. Η διαφορά θερμοκρασίας και πίεσης προκαλεί αυτή τη λάμψη. Το τρίτο στάδιο είναι η ενδιάμεση λάμψη όπου προκαλείται από τη ταχύτητα των αερίων που δημιουργεί ένα ωστικό κύμα που μερικές φορές είναι ορατό ως μία κυκλική λάμψη γύρω από τη κάννη. Τέλος, υπάρχει η δεύτερη λάμψη που έχει πιο λευκό χρώμα και είναι αποτέλεσμα της ανάφλεξης εύφλεκτων σωματιδίων ή υπολειμμάτων της προωθητικής ύλης όπως αυτά εξέρχονται της κάννης. Όλα αυτά τα βλέπετε και στην επόμενη φωτογραφία από θερμική κάμερα κατά τη διάρκεια που το βλήμα εξέρχεται της κάννης.

Το πρώτο πράγμα που κάνει για το επιλύσει αυτό ο φλογοκρύπτης Α1 είναι να λειτουργεί ως ψήκτρα που μειώνει τη θερμοκρασία των αερίων και κατ’επέκταση τη πίεση τους κατά την έξοδο τους. Για να το επιτύχει αυτό έχει το σχήμα που βλέπετε μέσα στο κόκκινο πλαίσιο παρακάτω.

Η έλλειψη μετάλλου σε αυτά τα δύο σημεία πρώτον μειώνει το βάρος του φλογοκρύπτη και δεύτερον ψύχει τα αέρια προτού εξέλθουν διότι ο ατμοσφαιρικός αέρας περνάει εξωτερικά από αυτά τα δύο κανάλια χαμηλώνοντας τη θερμοκρασία τους. Στη συνέχεια, ο φλογοκρύπτης έχει έξι οπές περιμετρικά που προκαλούν διασπορά των αερίων προς πολλές κατευθύνσεις αντί μίας. Με αυτό το τρόπο η θερμοκρασία και η πίεση των αερίων χαμηλώνει ακόμα περισσότερο περιορίζοντας (ανάλογα τα πυρομαχικά και το μήκος της κάννης) τη λάμψη σε τεράστιο βαθμό.

Αυτό προσφέρει το πρώτο τακτικό πλεονέκτημα καθώς είναι πολύ πιο δύσκολο στον εχθρό να εντοπίσει τη θέση μάχης από την οποία έρχονται τα πυρά. Το δεύτερο μεγάλο τακτικό πλεονέκτημα είναι ότι με αυτή τη διασπορά των αερίων η ανάκρουση του όπλου μειώνεται αισθητά. Χωρίς τον φλογοκρύπτη η πίεση των αερίων θα ήταν κεντρική όπως βλέπετε εδώ.

Ωστόσο, μέσω αυτής της ελεγχόμενης διασποράς των αερίων προς όλες τις κατευθύνσεις που προσφέρει ο φλογοκρύπτης, η ανάκρουση του όπλου μειώνεται αισθητά καθώς η πίεση των αερίων δε σπρώχνει με όλη την ισχύ το όπλο προς τα πίσω όπως όταν βγαίνει από τη κάννη χωρίς φλογοκρύπτη αλλά μόνο ένα μέρος των αερίων ακολουθεί αυτή τη κατεύθυνση και το μεγαλύτερο ποσοστό φεύγει περιμετρικά της κάννης.

Όπως βλέπετε στη παραπάνω φωτογραφία, πίσω από τη ψήκτρα ο φλογοκρύπτης Α1 έχει ένα επίπεδο σημείο, αυτό χρησιμεύει στο να μπορεί να βιδωθεί στη κάννη. Αυτό το σχήμα επιτρέπει το βίδωμα του με ένα Γερμανικό κλειδί διαστάσεων 3/4″. Βλέπετε πως γίνεται αυτό σε έναν διαφορετικό φλογοκρύπτη αλλά με ίδιων διαστάσεων και σχεδιασμού βάση.

Έπειτα από τη χρήση του φλογοκρύπτη Α1 σε πάρα πολλές μάχες εντοπίσθηκε ένα σοβαρό μειονέκτημα. Σε βολές από θέση πρηνηδόν, η οπή που βρίσκονταν στο κάτω μέρος του φλογοκρύπτη σήκωνε σκόνη από το έδαφος ακυρώνοντας ουσιαστικά το πρώτο πλεονέκτημα του, δηλαδή ότι κάνει δύσκολο τον εντοπισμό της θέσης μάχης στον εχθρό. Τελικά, 20 χρόνια αργότερα, το 1982 η εταιρία Colt κυκλοφόρησε το μοντέλο 634 που έγινε γνωστό ως SMG και που ήταν ένα από τα πρώτα όπλα της δεύτερης γενιάς. Το όπλο αυτό είχε τον ολοκαίνουργιο φλογοκρύπτη Α2 που έλυνε αυτό το σοβαρό πρόβλημα.

Βλέπετε μία φωτογραφία από το όπλο Colt μοντέλο 634 ή όπως είναι γνωστό Colt SMG από τη δεκαετία του 1980 με τον φλογοκρύπτη Α2 παρακάτω.

Η μόνη του διαφορά από τον φλογοκρύπτη Α1 είναι ότι αντί για έξι οπές απελευθέρωσης των αερίων περιμετρικά έχει πέντε. Η οπή όπου βρίσκονταν στο κάτω μέρος του όπλου δεν υπάρχει πια για να διορθώσει την αδυναμία που είχε ο Α1 και που περιγράψαμε παραπάνω.

Από το 1982 μέχρι και σήμερα έχουν κατασκευαστεί πολύ πιο μοντέρνα σχέδια αλλά τόσο ο Α1 όσο και ο Α2 χρησιμοποιούνται από πολλά διαφορετικά όπλα μέχρι και σήμερα. Ασφαλώς στην επιλογή του κατάλληλου φλογοκρύπτη παίζει τεράστιο ρόλο το μήκος και σχέδιο της κάννης καθώς και το διαμέτρημα που χρησιμοποιεί. Ως γενικός κανόνας, όσο μικρότερη είναι η κάννη τόσο μεγαλύτερη θα είναι η φλόγα καθώς η θερμοκρασία των αερίων θα είναι μεγαλύτερη λόγω της πίεσης και ο χρόνος να καούν όλα τα εύφλεκτα σωματίδια προτού εξέλθουν μικρότερος. Στην επόμενη φωτογραφία βλέπετε τον φλογοκρύπτη Α1 και Α2, δεξιά και αριστερά αντίστοιχα.

Παρ’όλα αυτά, πολλοί επαγγελματίες συνεχίζουν να επιλέγουν τον Α1 έναντι του Α2 διότι παρότι δε προσφέρει επαρκή απόκρυψη σε βολές από θέση πρηνηδόν, έχει αρκετά καλύτερη διασπορά των αερίων που σημαίνει μικρότερη λάμψη και μειωμένη ανάκρουση.

Κλείνοντας, αξίζει να αναφέρουμε ότι λόγο του σχεδίου του στα Αγγλικά συχνά αναφέρεται ως «birdcage» δηλαδή «κλουβί πτηνών» και σχεδόν όλα τα εργοστασιακά τυφέκια και αραβίδες της οικογενείας AR-15 (ή κατά τα στρατιωτικά πρότυπα τυφέκια M16 και αραβίδες M4) που κατασκευάζονται σήμερα έρχονται με τον φλογοκρύπτη Α2.