Σε αυτό το άρθρο θα δούμε την HSD (Horizontal Situation Display, Οθόνη Οριζόντιας Κατάστασης) που είναι μία σελίδα της οθόνης πολλαπλών χρήσεων MFD (Multi-Function Display, Οθόνη Πολλαπλών Λειτουργιών) στα περισσότερα πολεμικά αεροσκάφη. Εμείς θα επικεντρωθούμε στα General Dynamics F-16C/D Fighting Falcon Block 50/52+ της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας και θα δούμε τι ακριβώς πληροφορίες μας προσφέρει αλλά και πως τη διαβάζουμε. Προσοχή, η HSD δεν έχει σχέση με το όργανο αεροναυτιλίας HSI (Horizontal Situation Indicator, Δείκτης Οριζόντιας Κατάστασης) το οποίο θα δούμε σε άλλο άρθρο.

Στο παρελθόν έχουμε γράψει αρκετά ανεξάρτητα άρθρα σχετικά με τεχνικά θέματα των αεροσκαφών General Dynamics F-16C/D Fighting Falcon Block 50/52+ της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Συγκεκριμένα, τα σχετικά άρθρα μας είναι τα ακόλουθα.

Με τα παραπάνω άρθρα έχουμε ήδη καλύψει τρεις επιλογές από το βασικό μενού των οθονών MFD στα αεροσκάφη F-16. Συγκεκριμένα, έχουμε περιγράψει τις σελίδες TGP, TFR και FLIR τις οποίες τις βλέπετε μέσα στα μπλε πλαίσια στην επόμενη εικόνα. Η σελίδα που θα δούμε σε αυτό το άρθρο είναι η σελίδα HSD η οποία φαίνεται μέσα στο κόκκινο πλαίσιο.

Αναμφισβήτητα, η σελίδα HSD είναι από τα πιο σημαντικά μέσα που έχει ο πιλότος για την επίγνωση του τι συμβαίνει γύρω του. Η HSD προβάλλει πληροφορίες που συλλέγονται από αρκετά διαφορετικά υποσυστήματα του αεροσκάφους πάνω σε έναν δυναμικό χάρτη. Ενδεικτικά, στη σελίδα HSD προβάλλονται δεδομένα από το ραντάρ του αεροσκάφους, το σύστημα αναγνώρισης φίλιων-εχθρικών αεροσκαφών, το σχέδιο πτήσης που έχει οριστεί, κ.α. Βλέπετε μία εικόνα από τη σελίδα HSD στη συνέχεια.

Το πρώτο που παρατηρεί εύκολα κανείς είναι ότι υπάρχουν τρεις ομόκεντροι λευκοί κύκλοι και στο κέντρο τους ένα μικρό μπλε αεροπλάνο. Το αεροπλάνο αυτό αναπαριστά το αεροσκάφος όπως θα ήταν αν το βλέπαμε από ψηλά, έτσι ακριβώς διαβάζουμε τις πληροφορίες από αυτή την οθόνη. Σαν να βρισκόμασταν επάνω από το αεροσκάφος. Οι τρεις κύκλοι βρίσκονται για ευκολότερη εκτίμηση της απόστασης. Αν ο χειριστής έχει ορίσει μεγέθυνση 30 μιλίων, τότε ο κάθε κύκλος θα αναπαριστούσε 10 μίλια καθώς 10×3=30. Με αυτό το τρόπο ο χειριστής με μία γρήγορη ματιά μπορεί να καταλάβει αν βρίσκεται κοντά σε κάτι ή όχι, δηλαδή αν είναι σε ακτίνα 10 μιλίων, 20 ή 30, αν υποθέσουμε ότι έχει ορίσει μεγέθυνση 30 μιλίων στις ρυθμίσεις που θα δούμε στη συνέχεια. Το επόμενο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της οθόνης φαίνεται στην επόμενη τρισδιάστατη αναπαράσταση πολύ καθαρά.

Βλέπετε δύο γαλάζιες γραμμές να εκτείνονται από το ρύγχος του αεροσκάφους. Αυτές οι γραμμές αναπαριστούν το εύρος κάλυψης του ραντάρ του αεροσκάφους. Επίσης, καθώς το σύμβολο του αεροσκάφους δε μετακινείται, οι τρεις ομόκεντροι κύκλοι έχουν τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα ώστε να μπορεί να γνωρίζει ο πιλότος με μία ματιά προς τα που κινείται. Ουσιαστικά, όπως φαίνεται και από την επόμενη εικόνα, ο κάθε κύκλος έχει τέσσερις γραμμές όπου η κάθε μία αναπαριστά και ένα σημείο του ορίζοντα. Στον μικρότερο κύκλο ο Βορράς ξεχωρίζει εύκολα καθώς δεν αναπαρίσταται με μία γραμμή αλλά με ένα λευκό βέλος. Άρα στην επόμενη εικόνα το αεροσκάφος έχει κατεύθυνση προς τα Δυτικά.

Στη παραπάνω εικόνα βλέπετε επίσης μία σειρά από μικρότερους κύκλους άλλων χρωμάτων αλλά και ένα σταυρό εμπρός από το αεροσκάφος. Αρχικά, οι κύκλοι αυτοί έχουν στο κέντρο τους κάποια απειλή που είτε είχε φορτωθεί στον υπολογιστή του αεροσκάφους πριν την απογείωση είτε κάποιο ραντάρ εδάφους ή αέρος του τη μετέδωσε. Ο κύκλος γύρω από την απειλή (πχ. ένα αντιαεροπορικό) αναπαριστά το δραστικό βεληνεκές του. Άρα όσο βρίσκεται εκτός του κύκλου το αεροσκάφος είναι ασφαλές. Ο λευκός σταυρός μπροστά από το αεροσκάφος ονομάζεται δείκτης φάντασμα (ghost) και δείχνει τη θέση που σαρώνει αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή το ραντάρ του αεροσκάφους. Παρακάτω είναι μία λίστα με όλα τα σύμβολα που μπορεί να δείτε στη σελίδα HSD. Η λίστα περιλαμβάνει τόσο αυτά που περιγράψαμε όσο και άλλα που θα δούμε στη συνέχεια καθώς και μερικά για τα οποία δε θα μπούμε σε λεπτομέρειες καθώς είναι αυτονόητα.

Συνεχίζοντας, στην οθόνη HSD φαίνονται και τα λεγόμενα steering points (σημεία κατεύθυνσης). Τα steering points είναι σημεία που έχουν οριστεί στο σχέδιο πτήσης ώστε να διευκολύνουν τη πορεία. Όλα τα steering points φαίνονται στη σελίδα HSD με λευκό χρώμα και το επιλεγμένο ξεχωρίζει καθώς αναβοσβήνει. Τα σχήματα τους διαφέρουν ανάλογα με το τι αναπαριστούν. Τα steering points για πορεία προβάλλονται ως μικροί κύκλοι, τα σημεία εισόδου ως τετράγωνα και οι στόχοι ως τρίγωνα. Τα steering points ενώνονται μεταξύ τους με μία λευκή γραμμή που δίνει μία ιδέα της πορείας που θα πρέπει να ακολουθήσει ο χειριστής. Βλέπετε όλα όσα περιγράψαμε σε μία φωτογραφία από ένα πραγματικό General Dynamics F-16D Fighting Falcon Block 52+ της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας παρακάτω.

Κάτω αριστερά στη σελίδα HSD ο πιλότος μπορεί να επιλέξει την εμφάνιση του bullseye, όπως έκανε ο πιλότος της παραπάνω φωτογραφίας, ή να επιλέξει την εμφάνιση του cue. Το cue είναι ένα σύμβολο σχήματος W όπου αναπαριστά το αεροσκάφος με τη κορυφή του W να είναι το κέντρο του. Η γραμμή που υπάρχει κάθετα του είναι η πορεία προς το ενεργό steering point. Με αυτό ο πιλότος μπορεί να ευθυγραμμίζει το αεροσκάφος με τη πορεία που έχει οριστεί στο steering point. Για παράδειγμα, στη παρακάτω εικόνα φαίνεται εύκολα ότι ο πιλότος πρέπει να κάνει αριστερή στροφή για να βρεθεί στο κέντρο του steering point και πάλι.

Τα δύο νούμερα που αναγράφει από επάνω είναι οι μετρήσεις για το λεγόμενο bullseye. Δηλαδή της απόστασης από το επόμενο σημείο που σε αυτό το παράδειγμα είναι στα 19 μίλια με κατεύθυνση 035. Όταν η HSD βρίσκεται στη κανονική της λειτουργία έχει μία σειρά από επιλογές γύρω της. Τις επιλογές αυτές τις περιγράφουμε εν συντομία στην επόμενη εικόνα.

Αν όμως πατήσουμε στην επιλογή CNTL που θα μας μεταφέρει στο πίνακα ελέγχου, τότε όλες αυτές οι επιλογές αντικαθίσταται από άλλες που προσφέρουν δυνατότητες ρύθμισης της σελίδας HSD ανάλογα με τις ανάγκες μας. Οι επιλογές που βρίσκονται στο κάτω μέρος της σελίδας, όπως πάντοτε, παραμένουν ίδιες αλλά οι υπόλοιπες αλλάζουν και ξεχωρίζουν γρήγορα καθώς πλέον το χρώμα των γραμμάτων μετατρέπεται σε μαύρο με πράσινο φόντο ενώ στις κανονικές επιλογές είναι το αντίθετο. Βλέπετε στην επόμενη επεξηγηματική εικόνα τι επιλογές υπάρχουν στον πίνακα ελέγχου της σελίδας HSD στον οποίο έχουμε πρόσβαση αν πατήσουμε στην επιλογή CNTL.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να είναι κατανοητό σε γενικές γραμμές το τι πληροφορίες προβάλλονται στη σελίδα HSD των οθονών MFD αλλά και το πως διαβάζουμε αυτές τις πληροφορίες. Επιπρόσθετα, πρέπει να είναι ξεκάθαρο το γιατί η σελίδα αυτή θεωρείται από τα πιο βασικά μέσα επίγνωσης κατάστασης σε ένα πολεμικό αεροσκάφος. Κλείνοντας, βλέπετε το πιλοτήριο από τη θέση του αξιωματικού οπλικών συστημάτων σε ένα F-16 Block 50 της της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Μπορείτε να δείτε ότι στη δεξιά οθόνη MFD έχει επιλέξει τη σελίδα HSD ώστε να έχει επίγνωση όσων συμβαίνουν.