Σε αυτή τη σειρά κάνουμε μία περιήγηση στο πιλοτήριο των F-16C/D Block 50/52+ της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Όλα όσα γράφουμε εδώ είναι παρόμοια σε όλα τα F-16 αλλά εμείς αναφερόμαστε αποκλειστικά στα F-16C/D Block 50/52+ της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας.

Στο παρελθόν έχουμε αναρτήσει τα ακόλουθα δύο άρθρα που περιγράφουν άλλα σημεία και λειτουργίες των μαχητικών αεροσκαφών F-16C/D Block 50/52+ της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας.

– F-16: Δεξιά Κονσόλα
– Γνωριμία με ICP, DED και IKP

Και σε αυτό το άρθρο συνεχίζουμε τη περιήγηση μας με την αριστερή κονσόλα του πιλοτηρίου του F-16 όπου θα δούμε τι σημαίνει το κάθε τι εν συντομία, πως λειτουργεί και τι προσφέρει. Βλέπετε παρακάτω μέσα στο κόκκινο πλαίσιο τα όργανα και χειριστήρια που θα περιγράψουμε σε αυτό το άρθρο.

Το πρώτο που θα δούμε είναι αυτό που βλέπετε παρακάτω μέσα στο κόκκινο πλαίσιο, αριστερά από την ολογραφική οθόνη HUD.

Το όργανο αυτό ονομάζεται AoA Indexer (Angle of Attack Indexer, ή στα Ελληνικά, Δείκτης Γωνίας Προσβολής) και έχει τρεις φωτεινές ενδείξεις από τις οποίες μία είναι αναμμένη κάθε φορά. Από επάνω προς τα κάτω οι ενδείξεις αυτές είναι, ένα κόκκινο βέλος προς τα κάτω, ένας πράσινος κύκλος και ένα κίτρινο βέλος προς τα επάνω. Ουσιαστικά η αντίστοιχη ένδειξη ανάβει ανάλογα τη γωνία προσβολής (AoA) που έχει το αεροσκάφος τη κάθε στιγμή. Βρίσκεται σε αυτό το σημείο ώστε να είναι γρήγορα ορατό από τον πιλότο καθώς είναι από τα βασικότερα όργανα πλοήγησης δείχνοντας του τη πορεία του αεροσκάφους είτε αυτή έχει καθοδική, σταθερή ή ανοδική γωνία προσβολής. Τα χρώματα των ενδείξεων επιλέχθηκαν έπειτα από μελέτες ώστε το κόκκινο (καθοδική γωνία προσβολής) να τραβάει πιο γρήγορα τη προσοχή και στη συνέχεια με την ίδια αρχή ακολουθεί η ανοδική γωνία προσβολής με κίτρινο χρώμα ενώ η σταθερή γωνία έχει ένα ουδέτερο πράσινο χρώμα.

Εν συνεχεία, ακριβώς από κάτω από το AoA Indexer υπάρχει ένα επίσης πολύ σημαντικό όργανο. Το Azimuth Display/Indicator (Οθόνη/Δείκτης Αζιμούθιου). Το βλέπετε μέσα στο κόκκινο πλαίσιο παρακάτω.

Το όργανο αυτό που συχνά αναφέρεται ανεπίσημα και ως RWR (Radar Warning Receiver, δηλαδή, Δέκτης Προειδοποιήσεων Ραντάρ) για συντομία ανήκει στα αντίμετρα του αεροσκάφους. Η οθόνη αυτή είναι η διεπαφή του πιλότου με το ραντάρ εντοπισμού απειλών του αεροσκάφους. Η οθόνη είναι χωρισμένη με ομόκεντρους κύκλους όπου στο κέντρο βρίσκεται το αεροσκάφος. Στη κάτω δεξιά πλευρά έχει ένα διακόπτη με την ένδειξη NIGHT/DAY (Νύχτα/Ημέρα) ο οποίος φωτίζει την οθόνη αντίστοιχα με την επιλογή. Το όργανο αυτό έχει αρκετά διαφορετικά σύμβολα τα οποία έχουν να κάνουν με το ραντάρ εντοπισμού απειλών που έχει το κάθε αεροσκάφος. Μερικά συνηθισμένα σύμβολα που μπορεί να έχει είναι τα ακόλουθα.

Πρακτικά, πολλοί πιλότοι μεταφέρουν τις ενδείξεις RWR σε μία από τις δύο ψηφιακές MFD (Multifunction Display, Οθόνη Πολλαπλών Χρήσεων) καθώς προσφέρουν περισσότερες ρυθμίσεις και είναι πιο εύκολη η ανάλυση των πληροφοριών από εκεί. Παρ’όλα αυτά, το ADI ή RWR παραμένει ένα πολύ σημαντικό όργανο αντιμέτρων στα μαχητικά αεροσκάφη F-16.

Ακριβώς αριστερά από την οθόνη ADI ή RWR υπάρχει ένας μικρός πίνακας ο οποίος έχει τις ρυθμίσεις του RWR και μπορείτε να δείτε το που ακριβώς βρίσκεται από τη παρακάτω φωτογραφία όπου είναι μέσα στο κόκκινο πλαίσιο. Αυτό τον πίνακα ελέγχου θα δούμε στη συνέχεια.

Όλα τα κουμπιά από τον πίνακα RWR είναι φωτιζόμενα για να γίνονται γρήγορα αντιληπτά από τον πιλότο. Υπάρχουν δύο κουμπιά κάτω από την ένδειξη LIB SET (Library Setting, δηλαδή, Ορισμός Βιβλιοθήκης) που ορίζουν αν οι ενδείξεις του RWR πρέπει να επεξεργάζονται ως άσκηση (TRAINING) ή πραγματικές απειλές (NORMAL). Στη συνέχεια έχει δύο κουμπιά για την επιλογή του στίγματος προτεραιότητας (Priority) τα οποία αντίστοιχα φωτίζουν αν το επιλεγμένο στίγμα δεν θεωρείται προτεραιότητα. Τέλος, έχουμε τα κουμπιά BIT (Built-In Test, δηλαδή, Ενσωματωμένη Δοκιμή) που χρησιμοποιείται για δοκιμή του συστήματος RWR και FAULT (Σφάλμα) για τις ενδείξεις σφάλματος. Μπορείτε να δείτε σχηματικά όλα τα παραπάνω στην επόμενη εικόνα από το εγχειρίδιο του αεροσκάφους.

Γύρω ακριβώς από τα δύο μέρη του συστήματος RWR υπάρχει μία σειρά από φωτεινές προειδοποιητικές ενδείξεις που έχουν τοποθετηθεί εκεί ώστε να γίνονται άμεσα αντιληπτές από τον πιλότο το ταχύτερο δυνατό. Αυτές τις ενδείξεις θα δούμε στη συνέχεια και μπορείτε να δείτε που ακριβώς βρίσκονται μέσα στο κόκκινο πλαίσιο της επόμενης φωτογραφίας.

Από επάνω προς τα κάτω έχουμε το MASTER CAUTION (Βασική Προειδοποίηση) το οποίο έχει και αντίστοιχο χαρακτηριστικό ηχητικό σήμα που ακούγεται όταν ενεργοποιηθεί και μπορεί να απενεργοποιηθεί αν το πατήσει ο πιλότος το κουμπί αυτό. Έχει κίτρινο χρώμα και ανάβει για οποιαδήποτε προειδοποίηση υπάρχει.

Ακριβώς από κάτω του υπάρχουν τέσσερις ακόμα φωτεινές ενδείξεις. Η πρώτη είναι η TF FAIL (Terrain Following Failure, δηλαδή, Σφάλμα Συστήματος Ακολούθησης Εδάφους) και ενεργοποιείται όταν το σύστημα TF για χαμηλές πτήσεις έχει κάποια βλάβη. Από κάτω του έχει μία ένδειξη που δε χρησιμοποιείται και οι επόμενες δύο είναι οι ECM (Electronic Counter-Measures, δηλαδή, Ηλεκτρονικά Αντίμετρα) και OVRD (Override, δηλαδή, Παράκαμψη) για τις αντίστοιχες λειτουργίες. Όλα αυτά μπορείτε να τα δείτε και στην επόμενη σχηματική αναπαράσταση.

Και από την επόμενη φωτογραφία μπορείτε να δείτε πως ακριβώς είναι ο φωτισμός σε αυτές τις προειδοποιητικές ενδείξεις στη πραγματικότητα.

Όπως φαίνεται καθαρά από τη παραπάνω σχηματική αναπαράσταση, ακριβώς κάτω από αυτές τις προειδοποιητικές ενδείξεις υπάρχουν δύο ακόμα. Το επάνω κουμπί ονομάζεται F-ACK (Failure Acknowledge, Αποδοχή Σφάλματος) και χρησιμοποιείται για να επιλέγει ο πιλότος το σφάλμα που θέλει από την οθόνη σφαλμάτων που θα τη περιγράψουμε σε άλλο άρθρο. Το δεύτερο κουμπί ονομάζεται IFF IDENT (Identification, Friend-Foe Identify, δηλαδή, Αναγνώριση στο σύστημα αναγνώρισης φίλιων-εχθρικών) και όταν πατηθεί στέλνει ένα αναγνωριστικό Mode-3 στους ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας με το αναγνωριστικό του αεροσκάφους όπου χρησιμοποιείται για την αναγνώριση του αεροσκάφους. Αυτά τα δύο τα βλέπετε καλύτερα και στην επόμενη φωτογραφία από ένα πραγματικό F-16.

Εδώ μπορείτε επίσης να δείτε ότι πίσω από αυτά τα δύο κουμπιά υπάρχει ένας διακόπτης με κόκκινο κάλυμμα ώστε να μην μπορεί να πατηθεί ακούσια. Αυτός ο προστατευμένος διακόπτης γράφει στο επάνω του μέρος DRAG CHUTE DEPLOY (Ανάπτυξη Αλεξιπτώτου Στάσης) και όταν ενεργοποιηθεί, ανάλογα με τη ταχύτητα του αεροσκάφους, ενεργοποιεί ένα αλεξίπτωτο που έχει κάτω από το κάθετο ουραίο πτερύγιο για ταχύτερη επιβράδυνση της ταχύτητας του κατά τη προσγείωση εφόσον το θεωρεί απαραίτητο ο πιλότος.

Στη συνέχεια έχουμε τον αριστερό πίνακα MISC (Miscellaneous, δηλαδή διαφόρων λειτουργιών) ο οποίος βρίσκεται στο σημείο που βλέπετε μέσα στο κόκκινο πλαίσιο στη παρακάτω φωτογραφία.

Ας ξεκινήσουμε από επάνω προς τα κάτω και εδώ, αρχικά υπάρχει ένας διακόπτης δύο θέσεων που ονομάζεται LASER ARM (Οπλισμός Λέιζερ) και ενεργοποιεί το λέιζερ σκόπευσης είτε για κατευθυνόμενες με λέιζερ βόμβες είτε για εντοπισμό αποστάσεων. Από κάτω του έχει ένα κόκκινο κουμπί που ονομάζεται ALT REL (Alternative Release, δηλαδή, Εναλλακτική Απελευθέρωση) και το κουμπί αυτό ελευθερώνει το εκάστοτε οπλισμένο πυρομαχικό. Έχει τοποθετηθεί εκεί σε περίπτωση που το κύριο κουμπί που βρίσκεται στο χειριστήριο δε λειτουργεί.

Ακριβώς από κάτω από αυτά τα δύο είναι ακόμα ένας διακόπτης, ο διακόπτης MASTER ARM (Κύρια Όπλιση) και έχει τρεις θέσεις, ARM (Οπλισμένο), OFF (Απενεργοποιημένο) και SIMULATE (Εξομοίωση). Στη πρώτη περίπτωση αν ο πιλότος ενεργοποίησει τα όπλα θα λειτουργήσουν κανονικά, στη δεύτερη θα είναι απενεργοποιημένα και στη τρίτη θα φαίνεται σαν να λειτουργούν κανονικά αλλά κανένα όπλο δε θα ρίχνει στη πραγματικότητα.

Το επόμενο είναι ένα κουμπί με δύο φωτεινές ενδείξεις και έχει όνομα ADV MODE (Advanced Mode, δηλαδή, Προχωρημένη Επιλογή) το οποίο ενεργοποιείται (ACTIVE) ή απενεργοποιείται (STANDBY) από τον πιλότο για ενεργοποίηση ή απενεργοποίηση του συστήματος TF για χαμηλές πτήσεις κοντά στο έδαφος στον αυτόματο πιλότο.

Στο κάτω μέρος του πίνακα MISC της αριστερής πλευράς που βλέπουμε εδώ έχει δύο ακόμα διακόπτες. Από αριστερά προς τα δεξιά είναι πρώτα ο διακόπτης HDG SEL (Heading Selection, δηλαδή, Επιλογή Κατεύθυνσης) που στην επάνω πλευρά του έχει την επιλογή ROLL (Κύλιση) και όταν έχει επιλεχθεί αυτό και λειτουργεί ο αυτόματος πιλότος, το αεροσκάφος ακολουθεί τη πορεία που έχει ρυθμιστεί στο εφεδρικό HSI (Horizontal Situation Indicator, δηλαδή, Δείκτης Οριζόντιας Κατάστασης). Αν ο διακόπτης HDG SEL είναι στη θέση ATT HOLD (Attitude Hold, δηλαδή, διατήρηση συμπεριφοράς) θα συνεχίσει να πετάει με την ίδια κατεύθυνση και τέλος, αν είναι στην επιλογή STRG SEL (Streepoint Selection, δηλαδή, επιλογή σημείου πορείας) θα πετάει προς το επόμενο σημείο που έχει οριστεί στο σχέδιο πτήσης στον υπολογιστή του αεροσκάφους. Δίπλα του υπάρχει ο δεύτερος διακόπτης που είναι ο PITCH (Κλίση) και πάλι είναι μέρος του συστήματος του αυτόματου πιλότου. Οι επιλογές που έχει είναι ALT HOLD (Altitude Hold, δηλαδή, διατήρηση υψόμετρου) που κάνει ακριβώς αυτό που λέει το όνομα του, το A/P OFF (Auto-Pilot Off, δηλαδή, αυτόματος πιλότος απενεργοποιημένος) που όταν είναι σε αυτή τη θέση απενεργοποιεί τον αυτόματο πιλότο και τέλος, η θέση ATT HOLD (Attitude Hold, δηλαδή, διατήρηση συμπεριφοράς) το οποίο σημαίνει ότι ο αυτόματος πιλότος θα διατηρήσει τη κλίση που έχει το αεροσκάφος.

Αριστερά από εκεί που τελειώνει ο πίνακας MISC της αριστερής πλευράς που μόλις περιγράψαμε βρίσκουμε το RADIO CALL (Αναγνωριστικό) που αναγράφει το μοναδικό αναγνωριστικό νούμερο κλήσης του αεροσκάφους.

Τέλος, έχουμε την αριστερή ψηφιακή MFD (Multifunction Display, Οθόνη Πολλαπλών Χρήσεων) που είναι ίδια με αυτή που υπάρχει στη δεξιά πλευρά. Ο πιλότος μπορεί να ρυθμίσει σε αυτή τα μενού και τις πληροφορίες που επιθυμεί κατά περίπτωση. Μπορείτε να δείτε καλύτερα το που ακριβώς αυτή η MFD από την επόμενη φωτογραφία μέσα στο κόκκινο πλαίσιο.

Στο μέλλον θα δούμε περισσότερα μέρη από το πιλοτήριο των αεροσκαφών F-16C/D Block 50/52+ της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας καθώς και τα επιμέρους συστήματα τους που έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.