Όσοι έχουν εκπαιδευτεί σε τεχνικές ανακρίσεως γνωρίζουν ότι το παν είναι η ψυχολογική επιρροή και χειραγώγηση του αντικειμένου για να προσφέρει πραγματικές πληροφορίες και στοιχεία (για υπηρεσίες πληροφοριών), ή ομολογία των πράξεων του (για υπηρεσίες επιβολής του νόμου). Εδώ θα δούμε μία ιστορία από ένα πολύ έμπειρο ειδικό που χρησιμοποίησε τη τεχνική παράδοξης επέμβασης στον ισλαμιστή τρομοκράτη Αμπού Ζουμπέιντα με απόλυτη επιτυχία. Ήταν η χρήση της τεχνικής «παράδοξης επέμβασης» είναι πολύ διαδεδομένη στους ψυχολόγους ως μέσο ψυχοθεραπείας.

Η τεχνική στα Αγγλικά ονομάζεται «paradoxical intervention» και ορίζεται στην επιστήμη της ψυχολογίας ως εξής.

«Η παράδοξες επεμβάσεις περιγράφουν τη χορήγηση του ίδιου του συμπτώματος που το αντικείμενο προσπαθεί να αποβάλλει. Είναι ένα πολύπλοκο σύστημα που συχνά κατατάσσεται στην ανάστροφη ψυχολογία.»

Σχετικά με το αντικείμενο της ιστορίας, ο Αμπού Ζουμπέιντα είναι ένας Σαουδάραβας που το Μάρτιο του 2002 η CIA (Central Intelligence Agency, Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών) κατάφερε να απαγάγει στο Πακιστάν σε συνεργασία με τη τοπική υπηρεσία πληροφοριών (ISI), και να τον μεταφέρει σε μία μυστική εγκατάσταση-φυλακή της στη Πολωνία, και μετέπειτα σε αντίστοιχη εγκατάσταση στη Λιθουανία, Ρουμανία, Ταϊλάνδη, κ.α. Όπως αποδείχθηκε πολλά χρόνια αργότερα, ο Αμπού Ζουμπέιντα ήτο ανώτατο στέλεχος της Αλ Κάιντα, υπεύθυνος για τη δημιουργία και λειτουργία αρκετών στρατοπέδων εκπαιδεύσεως τζιχαντιστών. Βλέπετε μία φωτογραφία του από τη περίοδο κράτησης του εδώ (προσέξτε τη πλαστική καρέκλα γιατί έχει μεγάλη σημασία για την ιστορία μας).

Η ιστορία μας εκτυλίσσεται γύρω από κάτι περίεργο, πλαστικές καρέκλες όπως αυτή που βλέπετε στη συνέχεια. Ακριβώς από κάτω ακολουθεί το σχετικό απόσπασμα όπως αυτό υπάρχει στο βιβλίο «Enhanced Interrogation» από τον ψυχολόγο, κύριο Δρ. Τζ. Μίτσελ, πίσω από αυτή την ιστορία.

Κατά το αρχικό διάστημα κράτησης του Αμπού Ζουμπέιντα στη πρώτη μυστική φυλακή, η πληγή στο πόδι του ακόμα δεν είχε θεραπευτεί, και γι’αυτό οι γιατροί του ήθελαν να είναι καθιστός το μεγαλύτερο διάστημα για να μη πέφτει βάρος στο πόδι του. Είχαμε αγοράσει μία δωδεκάδα από πλαστικές καρέκλες κήπου για να καθόμαστε στη μυστική βάση. Κάποια στιγμή, από τα νεύρα του, βαρεμάρα, ή περιφρόνηση, άρχισε να τις σπάει.

Η πρώτη φορά που ο Αμπού Ζουμπέιντα έσπασε μία καρέκλα, το καταγράψαμε ως ελαττωματικό προϊόν. Τα πόδια της καρέκλας είχαν σπάσει στο πλάι, και το πλαστικό στη βάση της, εκεί όπου ενώνονται τα πόδια, είχε μαλακώσει τόσο που δε μπορούσε να σταθεί όρθια. Αλλά οι φύλακες είχαν κάποιες υποψίες, είπαν ότι τον είχαν δει να χοροπηδάει επάνω-κάτω προτού σπάσει η καρέκλα.

Η καρέκλα αλλάχθηκε με μία ολόιδια, και ο Αμπού Ζουμπέιντα την έσπασε μέσα σε μια ημέρα. Του πήρε αρκετές ώρες, αλλά αφιέρωσε το χρόνο και τη προσπάθεια να το κάνει, και αυτή τη φορά δε προσπάθησε να κρύψει τις πράξεις του. Πήδαγε επάνω-κάτω με τη καρέκλα μέχρι να σπάσουν τα πόδια και να πέσει με τη καρέκλα στο πάτωμα. Ο Αρχηγός της Βάσης του είπε να σταματήσει να το κάνει αυτό.

Οι φύλακες αντικατέστησαν τη δεύτερη σπασμένη καρέκλα με μία τρίτη, που σύντομα είχε την ίδια μοίρα. Οι φύλακες την αντικατέστησαν με μία τέταρτη, και άρχισε να χοροπηδάει και σε αυτή. Φαίνονταν ότι ο σκοπός του Αμπού Ζουμπέιντα ήταν να σπάσει όλες τις καρέκλες που έφερναν μέσα στο κελί οι φύλακες.

Η δουλειά μου εκείνο το διάστημα ήταν να συμβουλεύω περί των ψυχολογικών θεμάτων της κράτησης και ανάκρισης του Αμπού Ζουμπέιντα, αλλά ο Αρχηγός της Βάσης μου ζήτησε να βρω κάτι που θα τον έκανε να σταματήσει να σπάει τις καρέκλες. Ανησυχούσε ότι ο Αμπού Ζουμπέιντα θα αυτοτραυματιστεί χοροπηδώντας και πέφτοντας στο πάτωμα όταν έσπαγαν οι καρέκλες.

Καθώς μου φαίνονταν ότι στο μυαλό του ο Αμπού Ζουμπέιντα είχε κάνει ένα διαγωνισμό για να σπάει καρέκλες, γνώριζα ότι να του ζητούσα να σταματήσει θα ήταν περισσότερο επιβράβευση παρά αποτροπή. Αντίθετα, πρότεινα τη χρήση μίας ψυχολογικής τεχνικής που ονομάζουμε παράδοξη επέμβαση. Η ιδέα είναι ότι οι άνθρωποι κάνουν ότι κάνουν για κάποιο λόγο, άρα χορηγείς περισσότερη από τη συμπεριφορά που θέλεις να εξαλείψεις. Μερικές φορές περιγράφεται και ως ανάστροφη ψυχολογία.

Κατέληξα στο ότι για να λειτουργήσει αυτή η επέμβαση, χρειάζονταν να κάνουμε τον Αμπού Ζουμπέιντα να πιστέψει ότι είχαμε τόσες πολλές πλαστικές καρέκλες που δε μας ενδιέφερε εάν τις έσπαγε. Ζήτησα από τους φύλακες να μαζέψουν όλες τις ίδιες καρέκλες από τη βάση, αλλά δεν ήταν αρκετές, είχαμε δεκαπέντε ίδιες καρέκλες που μας είχαν φέρει στη μυστική βάση. Αγοράσαμε και άλλες και όταν τις ενώσαμε με όσες είχαμε, καταλήξαμε με δύο στοίβες που έφταναν έως την οροφή.

Οι φύλακες περίμεναν μέχρι τη στιγμή που ο Αμπού Ζουμπέιντα θα αρχίσει να χοροπηδάει στη καρέκλα του. Τότε χωρίς να πουν λέξη έφεραν μέσα τις δύο στοίβες και τις έβαλαν σε ένα ορατό σημείο έξω από τη πόρτα του κελιού του, με τέτοιο τρόπο ώστε να τους είναι εύκολο να παίρνουν νέες καρέκλες κάθε φορά που έπρεπε να αντικαταστήσουν μία σπασμένη. Οι φύλακες στράφηκαν αριστερά και έφυγαν χωρίς να κοιτάξουν τον Αμπού Ζουμπέιντα.

Τότε ο Αμπού Ζουμπέιντα σταμάτησε να χοροπηδάει στη καρέκλα. Τα μάτια του καρφώθηκαν στις στοίβες με τις καρέκλες κοιτώντας από το πάτωμα έως την οροφή και ξανά κάτω. Κάλυψε το στόμα του με τα χέρια του και άρχισε να κουνάει το κεφάλι του δεξιά-αριστερά. Το σπάσιμο από τις καρέκλες σταμάτησε και δε συνέβη ποτέ ξανά.