Ο 9M17 «Fleyta» ή κατά τη ΝΑΤΟϊκή ορολογία AT-2 «Swatter» είναι ένας κατευθυνόμενος αντιαρματικός πύραυλος από τη Σοβιετική Ένωση που χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα. Πρόσφατα είχαμε την ευκαιρία να μελετήσουμε από κοντά ένα τέτοιο πύραυλο και κάπως έτσι αποφασίσαμε να γράψουμε λίγα λόγια για αυτό το όπλο.

Η ομοσπονδία σχεδιασμού όπλων Nudelman OKB-16 της Σοβιετικής Ένωσης δούλευε τις αρχές της δεκαετίες του 1960 για τη κατασκευή ενός ATGM (Anti-Tank Guided Missile, Κατευθυνόμενου αντιαρματικού πυραύλου) ικανού για χρήση τόσο από επίγεια όσο και από εναέρια (ελικόπτερα) μέσα, και να προσφέρει μεγαλύτερη ταχύτητα και βεληνεκές από τα υπάρχοντα όπλα. Έτσι κάπως γεννήθηκε ο 9M17 και το 1964 υιοθετήθηκε επίσημα από τις Ένοπλες Δυνάμεις της Σοβιετικής Ένωσης.

Προτού προχωρήσουμε στα τεχνικά να τονίσουμε ότι οι νεώτερες εκδόσεις του 9M17 συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται σήμερα σε διάφορους πολέμους που βρίσκονται σε εξέλιξη. Τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η πολεμική αεροπορία της Συρίας που τους έχει χρησιμοποιήσει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, η πολεμική αεροπορία του Αφγανιστάν, καθώς και της Υεμένης. Επίσης, και το Ιράκ είχε μεγάλα αποθέματα αλλά τα κατέστρεψαν οι ΗΠΑ με την εισβολή του 2003.

Στα τεχνικά τώρα, είναι ένας πύραυλος με μήκος 1.16 μέτρα, διάμετρο 14.8 εκατοστά, και βάρος 27 κιλών. Η ταχύτητα πτήσης του είναι 540-612 χλμ/ώρα και έχει βεληνεκές μόλις 2.5 χιλιόμετρα. Αυτό σημαίνει ότι ο μέγιστος χρόνος πτήσης του είναι 17 δευτερόλεπτα. Για τη πλοήγηση του χρησιμοποιείται ασύρματη επικοινωνία με διοίκηση MCLOS (Manual Command to Line Of Sight, Χειροκίνητος Έλεγχος στο Ορατό Πεδίο). Με απλά λόγια, τον κατευθύνει ο χειριστής του οχήματος απελευθέρωσης για όσο ο πύραυλος και το όχημα έχουν οπτική επαφή. Εάν η οπτική επαφή χαθεί, τότε χάνεται και η πλοήγηση.

Αναφορικά με τη κεφαλή του, είναι μία αντιαρματική εκρηκτική κεφαλή τεχνολογίας HEAT (High-Explosive Anti-Tank Warhead, Αντιαρματική Κεφαλή Υψηλής Εκρηκτικότητας) με 5.4 κιλά εκρηκτικής ύλης, σχεδιασμένη να διαπερνάει έως και 650 χιλιοστά θωράκισης. Βλέπετε καλύτερα το σχήμα της παρακάτω (το κίτρινο αντιπροσωπεύει τα 5.4 κιλά εκρηκτικής ύλης).

Σχεδόν αμέσως μετά τη κυκλοφορία του 9M17 «Fleyta» (AT-2 «Swatter») κυκλοφόρησε η βελτιωμένη έκδοση του, ο 3M11 «Falanga» (ή κατά το ΝΑΤΟ AT-2A). Η νέα έκδοση είχε ελαφρώς μεγαλύτερο βεληνεκές αλλά είχε αρκετά τεχνικά προβλήματα και έτσι το 1968 είδαμε μία ακόμα καλύτερη έκδοση του, την έκδοση 9M17 «Skorpion» (κατά το ΝΑΤΟ AT-2B). Ο νέος πύραυλος είχε βεληνεκές 3.5 χιλιόμετρα και πρώτη φορά το είδαμε δημόσια στη παρέλαση της Μόσχας του 1973. Μάλιστα, υπήρχε σε δύο μοντέλα. Το μοντέλο 9M17DB που ήταν ειδικά σχεδιασμένο για το ελικόπτερο Mil Mi-8TB «Hip-E», και την έκδοση 9M17M Skorpion-M MCLOS 9K8 (Falanga-M) που ήταν για τα επίγεια οχήματα.

Ένα χρόνο μετά τη κυκλοφορία του 9M17 «Skorpion», δηλαδή το 1969, βγήκε και η τελευταία μέχρι σήμερα έκδοση του, η έκδοση 9M17P «Skorpion-P» (ή AT-2 Swatter-C κατά το ΝΑΤΟ). Σε αντίθεση με όλα τα προηγούμενα μοντέλα, ο πύραυλος AT-2 Swatter-C είχε σύστημα πλοήγησης SACLOS (Semi-Automatic Command to Line Of Sight, Ημιαυτόματος Έλεγχος στο Ορατό Πεδίο) που σημαίνει ότι ακόμα και να χαθεί η επαφή οχήματος εκτόξευσης και πυραύλου, ο πύραυλος μπορεί να συνεχίσει προς το στόχο όπως αυτός είχε οριστεί στη τελευταία του επαφή με το όχημα εκτόξευσης.

Η τελευταία αυτή έκδοση κυκλοφόρησε σε τρία διαφορετικά μοντέλα, το μοντέλο 9M17P, το μοντέλο 9M17MP που διαθέτει νέο κινητήρα (ρουκέτα) που του δίνει βεληνεκές 4 χιλιόμετρα και νέο λαμπτήρα πλοήγησης, και τέλος η έκδοση 9M17N. Στη παρακάτω φωτογραφία μπορείτε να δείτε ότι η πίσω πλευρά του πυραύλου είναι συνδεδεμένη με το σύστημα εκτόξευσης.

Αυτό είναι το καλώδιο το οποίο πυροδοτεί τον πύραυλο. Όταν το κατάλληλο ηλεκτρονικό σήμα ληφθεί, τότε το κύκλωμα του πυραύλου θα αναφλέξει το στερεό καύσιμο του κινητήρα-ρουκέτα και θα μπει σε λειτουργία το ασύρματο σύστημα πλοήγησης που περιγράψαμε παραπάνω. Βλέπετε πως είναι το βύσμα του πυραύλου καλύτερα στη συνέχεια. Υπάρχουν ίδια δύο βύσματα, εδώ φαίνεται το ένα, ακριβώς απέναντι του έχει ένα ακόμα.

Στη συνέχεια βλέπετε μία αριθμημένη επεξηγηματική εικόνα, και ακριβώς από κάτω ακολουθεί η λίστα με το τι ακριβώς αντιπροσωπεύει το κάθε νούμερο της εικόνας σύμφωνα με ένα εγχειρίδιο της πολεμικής αεροπορίας της Πολωνίας από το 1981.

1. Πιεζοηλεκτρικός κινητήρας
2. Εκρηκτική ύλη
3. Βίδα
4. Πυροδοτικός μηχανισμός & ασφάλεια
5. Φλάντζες Sz7
6. Τροφοδοτικό
7. Μοτέρ με τρεις βαθμούς ελευθερίας
8. Χώρος τροφοδοτικού
9. Σημείο συνένωσης
10. Δοχείο λαδιού
11. Χώρος μεταφοράς φορτίου
12. Βίδα
13. Υλικό ανάφλεξης ρουκέτας
14. Εναυστήρας
15. Πτερύγιο
16. Ράβδος χειρισμού
17. Ουραίο πτερύγιο
18. Βύσμα Bz12
19. Σύστημα ανάφλεξης
20. Μηχανισμός ελέγχου πλοήγησης
21. Ασύρματος πομποδέκτης
22. Λαμπτήρας πλοήγησης
23. Σημείο σύνδεσης
24. Βύσμα Sz3
25. Άγκιστρο
26. Σώμα πυραύλου
27. Πλεξούδα ηλεκτρικών καλωδίων
28. Αισθητήρας αέρα
29. Άγκιστρο
30. Βίδα
31. Σύνδεση Sz9
32. Βίδα
33. Λαστιχένια φλάντζα
34. Ηλεκτρικός μετασχηματιστής
35. Πείρος
36. Κλιπ ασφάλισης
37. Ελατήριο
38. Φλάντζα στεγανοποίησης
39. Βίδα
40. Δαχτυλίδι
41. Πλάκα πιέσεως
42. Αισθητήρας πίεσης

Όπως είδαμε και από τη παραπάνω επεξηγηματική εικόνα, ο πύραυλος 9M17 λειτουργεί με μηχανισμό πίεσης ώστε όταν οποιοδήποτε κομμάτι από το μπροστινό του μέρος ακουμπήσει το στόχο, να γίνεται η πυροδότηση του. Σχετικά με τη πλοήγηση του, ο χειριστής πρέπει να τον κατευθύνει με ένα χειριστήριο τύπου joystick που μεταδίδει τις αλλαγές πορείας μέσω ραδιοσημάτων. Αυτό απαιτεί πολύ έμπειρους χειριστές καθώς η ταχύτητα του πυραύλου και ο κινούμενος στόχος κάνουν τη διαδικασία πολύ απαιτητική. Επίσης, ο πύραυλος αυτός δεν είναι για κοντινές αποστάσεις καθώς το σύστημα πυροδότησης του μπαίνει σε λειτουργία μόνο έπειτα από 500 μέτρα πτήσης για λόγους ασφαλείας.

Κατ’επέκταση, τα αντίμετρα για το πύραυλο 9M17 είναι άτακτες κινήσεις (π.χ. ζιγκ ζαγκ), διαφυγή από το πεδίο οπτικής επαφής με το όχημα πυροδότησης, και παρεμβολές στη συχνότητα επικοινωνίας πυραύλου και οχήματος πυροδότησης. Κάπως έτσι ολοκληρώσαμε αυτή τη σύντομη περιγραφή σε αυτό το παλιό οπλικό σύστημα που χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα. Εάν κάναμε κάπου λάθη ή ξεχάσαμε να αναφέρουμε κάτι, σας παρακαλούμε να το αναφέρετε στα σχόλια του άρθρου μας.