Το άρθρο αυτό αποτελεί έργο συλλογικής εργασίας υπό το «Πρόγραμμα ΕΝΥΩ». Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως τον D C για τη βοήθεια του σε αυτή την έρευνα.

Η δοκιμή του ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400 από τη Τουρκία τον Οκτώβριο του 2020 εις το πεδίο βολών Σινώπης ήταν χωρίς αμφιβολία ένα πάρα πολύ σημαντικό γεγονός για τη στρατιωτική κατάσταση στη περιοχή μας. Καθότι δεν εντοπίσαμε πουθενά μία ανάλυση αυτής της δοκιμής στο ελληνόφωνο διαδίκτυο, κάναμε μία μικρή έρευνα επί του θέματος και το αποτέλεσμα της το παρουσιάζουμε εδώ.

Η υπόθεση του συστήματος S-400 εις τη Τουρκία ξεκινάει επίσημα από τον Ιούλιο του 2017 όταν Ρωσία και Τουρκία υπέγραψαν συμφωνία ύψους $2.5 δισεκατομμυρίων για την αγορά του συγκεκριμένου ολοκληρωμένου συστήματος αεράμυνας. Έπειτα από πολλές εντάσεις με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ η Τουρκία αποκλείστηκε από το πρόγραμμα αγοράς του αεροσκάφους F-35 της εταιρείας Lockheed Martin λόγω αυτής της επιλογής της. Ο λόγος, σύμφωνα με ειδικούς του χώρου, φαίνεται να είναι ότι για να μπορέσει η Τουρκία να χρησιμοποιήσει το σύστημα S-400 θα πρέπει να το ρυθμίσει ώστε να αναγνωρίζει τα δικά της αεροσκάφη ως φίλια και τα άλλα ως εχθρικά. Ωστόσο, εάν η Τουρκία διέθετε αεροσκάφη F-35 για να επιτύχει αυτή την αναγνώριση θα έπρεπε να παρέχει εις τη κατασκευάστρια του εταιρεία του S-400, δηλαδή τη κρατική ρωσική βιομηχανία MKB «Fakel», διαβαθμισμένα NATOϊκά δεδομένα και ίχνη για το πως να εντοπίζει αεροσκάφη F-35. Αυτό ασφαλώς βάζει σε κίνδυνο όλες τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ που βασίζονται σε αυτό το αεροσκάφος και έτσι ο συνδυασμός F-35 και S-400 ήτο απαγορευτικός.

Προχωρώντας στις 12 Ιουλίου του 2019 η Τουρκία έλαβε τη πρώτη της παράδοση από το σύστημα S-400. Ήτο μία ολοκληρωμένη συστοιχία και σύμφωνα με τον ειδικό τύπο, από τότε ξεκίνησε και η θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση στελεχών της πολεμικής αεροπορίας στη χρήση του. Σήμερα, η Τουρκία έχει τη παρακάτω δομή για αυτά τα συστήματα αεράμυνας S-400.

• Διοίκηση Αεράμυνας
  • Διοίκηση Συστοιχιών S400 με έδρα στην αεροπορική βάση «Mürted» της Άγκυρας
    • 15η Διοίκηση Πυραυλικής Βάσης με έδρα στη στρατιωτική βάση «Alemdağ» στη Κωνσταντινούπολη
    • 20η Διοίκηση Πυραυλικής Βάσης με έδρα στη στρατιωτική βάση «Birecik» στην Ούρφα

Κάποιες πηγές αναφέρουν και συστοιχίες S-400 εις τη βάση «Anamur» στη Μερσίνη αλλά κάτι τέτοιο δεν ήμασταν σε θέση να το εξακριβώσουμε από τις διαθέσιμες ανοικτές πηγές. Αναφορικά με τα συστήματα που έχει παραλάβει η Τουρκία, σύμφωνα με ανοικτές πηγές το 2020 έγιναν οι περισσότερες παραλαβές και σήμερα η Τουρκία διαθέτει 4 πλήρη συστήματα από S-400 με συνολικά 192 πυραύλους διαφόρων τύπων. Οι 15η και η 20η Διοικήσεις Πυραυλικών Βάσεων είναι υπεύθυνες για 2 συστήματα έκαστη. Η κάθε μία συστοιχία, σύμφωνα με τη κατασκευάστρια εταιρεία, αποτελείται από τουλάχιστον τρία οχήματα. Ένα πολλαπλό εκτοξευτή, ένα κινητό ραντάρ, και ένα κέντρο διοίκησης και ελέγχου. Σύμφωνα και πάλι με τη κατασκευάστρια εταιρεία, μία Μοίρα Αεράμυνας αποτελείται από 9 συστοιχίες. Από τις παραλαβές που έκανε η Τουρκία τον Ιούνιο του 2020 αναφέρεται ότι είναι 9 συστοιχίες με 36 οχήματα.

Η κάθε μία από τις δύο μονάδες της Διοίκηση Συστοιχιών S-400 διαθέτει 72 πυραύλους σε επιχειρησιακή κατάσταση και 24 σε εφεδρική. Δηλαδή, σε κάθε βάση υπάρχουν 92 πύραυλοι. Αυτό συνεπάγεται με 192 πυραύλους συνολικά, που είναι και το νούμερο που αναφέρεται επίσημα στις παραδώσεις της Ρωσίας στη Τουρκία έως και σήμερα. Αυτά έχουν σημασία γιατί στις 5 και 6 Οκτώβριο του 2020 στελέχη της Διοίκησης Συστοιχιών S-400 από την αεροπορική βάση «Mürted» ταξίδεψαν οδικώς μαζί με ένα σύστημα S-400, και με μεγάλη κάλυψη από το τοπικό και εθνικό τύπο της Τουρκίας ως τη Σινώπη στη Σαμψούντα, μέσω της επαρχίας Κιρίκαλε. Βλέπετε δύο σχετικά βίντεο παρακάτω.

Στα βίντεο που υπάρχουν σε ανοικτές πηγές καταγράφηκαν περίπου 50 οχήματα συστημάτων S-400 καθώς και βοηθητικά. Σύμφωνα με το τουρκικό περιοδικό ειδικού τύπου «Defence Turkey» η δοκιμή είχε στόχο τη πρακτική χρήση όλων καταστάσεων των ραντάρ των S-400 για κατάρριψη εναερίων στόχων. Τα οχήματα που παρατηρήθηκαν στα βίντεο και φωτογραφικό υλικό που υπάρχει διαθέσιμο έως σήμερα περιελάμβαναν:

• 1 πανοραμικό κινητό ραντάρ απόκτησης στόχων και διαχείρισης πεδίου μάχης 91N6E με κωδικό όνομα «Big Bird» για συχνότητες εύρους S-Band φερόμενο σε όχημα MZKT-7930.
• 2 κινητά ραντάρ ακολούθησης στόχων 91N6E με κωδικό όνομα «Grave Stone» για συχνότητες εύρους X-Band φερόμενα σε οχήματα MZKT-7930.
• 2 κινητά ραντάρ/συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης τριών διαστάσεων 96L6E με κωδικό όνομα «Cheese Board» για συχνότητες εύρους C-Band.
• 1 σύστημα διοίκησης και ελέγχου 55K6E φερόμενο σε όχημα Ural 532301.
• 1 πολλαπλός εκτοξευτής 5P85TE3 φερόμενος σε όχημα BAZ-64022 που αναφέρεται ότι μετέφερε τρεις πυραύλους διαφορετικών τύπων. Ένα 48N6E3, ένα 48N6E2 και ένα 48N6E.
• 1 πολλαπλός εκτοξευτής 51P6E φερόμενος σε όχημα MAZ-79100 με, σύμφωνα με τις αναφορές, πυραύλους 9M96E2 και 40N6E.

Σύμφωνα με επίσημες πηγές της Τουρκίας η δοκιμή περιελάμβανε τον εντοπισμό, ακολούθηση και επιλεκτική εξουδετέρωση απειλών χαμηλής ταχύτητος για τους οποίους χρησιμοποιήθηκαν εκπαιδευτικά drone-στόχοι Banshee, και υψηλής ταχύτητος απειλών με χρήση των εκπαιδευτικών drones-στόχων TAI Şimşek. Δεν είναι γνωστό μέχρι σήμερα το πόσα drones χρησιμοποιήθηκαν και το τι ακριβώς σενάρια δοκιμάστηκαν από τις διαθέσιμες ανοικτές πηγές.

Δεκάδες επίσημες και ανεπίσημες πηγές αναφέρουν ότι σε όλη τη διάρκεια των δοκιμών υπήρχαν επί τόπου ειδικοί στα συστήματα S-400 καθώς και στρατιωτικοί ακόλουθοι από τη Ρωσία οι οποίοι βοηθούσαν στην ομαλή εκτέλεση της ασκήσεως, καθώς και τις τελευταίες ρυθμίσεις, μελέτη των αποτελεσμάτων, και ανταλλαγή εμπειριών για πιθανά σημεία βελτίωσης του συστήματος αεράμυνας S-400.

Μία άλλη ενδιαφέρουσα πληροφορία μας έρχεται από την έκδοση NOTAM (Notice to Airmen, Ειδοποίηση προς Αεροπόρους) για απαγόρευση διέλευσης στη περιοχή που βλέπετε στη συνέχεια λόγω δοκιμαστικών βολών. Επίσης, το αεροδρόμιο της περιοχής της Σινώπης έκλεισε για όλες τις πτήσεις και απενεργοποιήθηκε το σύστημα ραντάρ του. Η συγκεκριμένη ΝΟΤΑΜ ήτο για το διάστημα 13 έως 16 Οκτωβρίου του 2020 που συμβαδίζει με το οπτικοακουστικό υλικό που εντοπίσαμε που δείχνει το σύστημα S-400 με όλα τα οχήματα να καταφθάνουν στο πεδίο βολής τις 5 και 6 Οκτωβρίου και τις δοκιμές να διενεργούνται αργότερα. Ωστόσο, για άγνωστο προς εμάς λόγο η ΝΟΤΑΜ για τις εκτοξεύσεις μεταφέρθηκε από τις 13-16 στις 14-17 Οκτωβρίου. Εάν γνωρίζετε την αιτία γράψτε μας στα σχόλια του άρθρου μας.

Στη συγκεκριμένη περιοχή, εις τας συντεταγμένας 42°01’54.8″N 35°11’18.6″E υπάρχει πεδίο βολών των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων που θα το αναλύσουμε σε μελλοντικό άρθρο μας καθώς εδώ μελετάμε μόνον το ζήτημα της δοκιμής. Μπορείτε να το δείτε και μόνοι σε αυτό το σύνδεσμο προς την υπηρεσία Google Maps.

Αρκετές επίσημες αναφορές και δημοσιεύσεις από ειδικούς του χώρου ανέφεραν ότι συνολικά έγιναν 3 επιτυχημένες εκτοξεύσεις πυραύλων από το σύστημα S-400. Προσωπικά δεν ήμασταν σε θέση να επιβεβαιώσουμε αυτή την πληροφορία αν και φαίνεται να υποστηρίζεται από πολλαπλές πηγές.

Ο λόγος που αυτή η δοκιμή έχει τόσο μεγάλη σπουδαιότητα για την Ελλάδα, είναι ότι την εβδομάδα μετά την ολοκλήρωση των δοκιμών στη Σινώπη, η πολεμική αεροπορία της Τουρκίας πρόσθεσε επίσημα το S-400 στο οπλοστάσιο της ως επιχειρησιακά έτοιμο οπλικό σύστημα. Αυτό σημαίνει ότι πλέον μπαίνει σε επιχειρησιακό κύκλο λειτουργίας και όχι σε εκπαιδεύσεις, θεωρητικές μελέτες, και δοκιμές για τα στελέχη που τα χειρίζονται. Εάν τα συστήματα αυτά αναπτυχθούν στα δυτικά παράλια της Τουρκίας, τότε με τη μη διαβαθμισμένη εμβέλεια τους μπορεί να φτάσουν πολύ βαθιά στο Αιγαίο Πέλαγος και έως και την ηπειρωτική Ελλάδα. Σύμφωνα με τα τουρκικά μέσα ειδικού τύπου τα δύο σημεία ανάπτυξης τους θα είναι νοτίως της Τουρκίας στα σύνορα με Συρία και κοντά στο Αιγαίο Πέλαγος, βλέπετε εδώ την εμβέλεια του συστήματος βάσει αυτού του σεναρίου ανάπτυξης.

Θεωρούμε ότι τας ελληνικάς αρχάς θα γνωρίζουν λεπτομερώς κάθε αποτέλεσμα και σενάριο των δοκιμών που έγιναν και θα έχουν αναπτύξει δίκτυα κατασκοπείας για παρακολούθηση της κάθε κίνησης των S-400, όπως επίσης και αντίμετρα, σχέδια δολιοφθορών, ειδικών επιχειρήσεων, ηλεκτρονικού πολέμου, και συμβατικών επιχειρήσεων για τη καταστροφή αυτών των συστημάτων εάν χρειαστεί. Σίγουρα πάντως είναι μία απειλή που αλλάζει την ισορροπία δυνάμεων και δε θα πρέπει να την αγνοήσουμε.