Αυτή είναι μία πολύ γνωστή και διαδεδομένη τεχνική ανάλυσης πληροφοριών από τη δεκαετία του 1970 που χρησιμοποιείται έως και σήμερα από υπηρεσίες πληροφοριών. Στη περίπτωση που δε γνωρίζετε το κύκλο των υπηρεσιών πληροφοριών, σας προτείνουμε αρχικά να μελετήσετε το άρθρο μας «Κύκλος υπηρεσιών πληροφοριών» γιατί το θέμα που περιγράφουμε εδώ είναι αποκλειστικά για το στάδιο της ανάλυσης πληροφοριών.

Οποιοδήποτε βιβλίο ανάλυσης πληροφοριών και αν ανοίξετε σήμερα, θα δείτε μία τεχνική υπό τη κατηγορία της αντιθετικής ανάλυσης. Το όνομα της τεχνικής είναι «Ομάδα Α/Ομάδα Β» και χρησιμοποιείται ευρέως από υπηρεσίες πληροφοριών σε όλο το κόσμο. Ο ορισμός που έχει σήμερα η αμερικανική CIA (Central Intelligence Agency, Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών) για να περιγράψει τη τεχνική στους αναλυτές της είναι ο ακόλουθος.

Χρησιμοποίησε ξεχωριστές ομάδες αναλυτών που περιγράφουν δύο (ή περισσότερες) έντονες θέσεις ή ανταγωνιστικές υποθέσεις.

Με απλά λόγια, δίνουμε σε δύο ομάδες αναλυτών πληροφοριών να κάνουν την ανάλυση τους χωρίς επικοινωνία της ομάδας με την άλλη για το ίδιο ζήτημα αλλά από δύο (ή περισσότερες) διαφορετικές οπτικές γωνίες. Πως ακριβώς το κάνουμε όμως; Η τεχνική αυτή αποτελείται από δύο στάδια. Το στάδιο της ανάλυσης και το στάδιο της συζήτησης. Βλέπετε και τα δύο αυτά στάδια με τα βήματα εκτέλεσης τους εδώ.

• Στάδιο ανάλυσης:
  • Εντόπισε δύο ή περισσοτέρες ανταγωνιστικές υποθέσεις ή οπτικές γωνίες για το ζήτημα προς ανάλυση.
  • Όρισε ομάδες ή άτομα και ανάθεσε τους την ανάπτυξη της καλύτερης ανάλυσης για τις δύο υποθέσεις (μία υπόθεση ανά ομάδα).
  • Αξιολόγησε όλες τις σχετικές πληροφορίες που υποστηρίζουν τις θέσεις τους.
  • Αναγνώρισε πληροφορίες που δεν είναι διαθέσιμες αλλά εάν ήταν θα στήριζαν τις υποθέσεις.
  • Δόμησε κάθε επιχείρημα με ξεκάθαρη περιγραφή των υποθέσεων στις οποίες βασίζεται, τα στοιχεία κλειδιά για να ισχύει, και πλήρης περιγραφή της λογικής πίσω από το επιχείρημα.
• Στάδιο συζήτησης:
  • Όρισε μία συνάντηση (meeting) για ανεπίσημο διάλογο μεταξύ των δύο ομάδων όπου θα παρουσιαστούν οι αναλύσεις τους.
  • Στη συνάντηση κατά τις παρουσιάσεις πρέπει να υπάρχει μία ανεξάρτητη ομάδα ακροατών που θα κάνει ερωτήσεις σχετικά με τα επιχειρήματα, στοιχεία, και τη λογική των συμπερασμάτων και στις δύο ομάδες.
  • Κάθε ομάδα πρέπει να παρουσιάσει την ανάλυση της και να προσπαθήσει να βρει κενά στην ανάλυση της άλλης ομάδας ενώ με αποδεικτικά στοιχεία να υπερασπίζεται τη δική της ανάλυση στη κριτική της άλλης ομάδος.
  • Οι ανεξάρτητοι ακροατές μελετούν το διάλογο και τα δυνατά και αδύνατα σημεία κάθε ανάλυσης και κατά το τέλος της συνάντησης δηλώνουν τα επόμενα βήματα που μπορεί να είναι είτε αποδοχή της μίας εκδοχής, ή περαιτέρω έρευνα σε συγκεκριμένα κομμάτια, έναρξη ανάλυσης σε μία νέα υπόθεση, ή αίτημα για συλλογή πληροφοριών-κλειδιά που απαιτούνται και από τις δύο υποθέσεις για να βγει ένα αξιόπιστο συμπέρασμα.

Δικαίως ένας αναγνώστης που δεν έχει εργαστεί στο χώρο των υπηρεσιών πληροφοριών θα αναρρωτηθεί γιατί να γίνει μία τέτοια διαδικασία; Ποιο είναι το κέρδος της υπηρεσίας από αυτό; Αρχικά έχουμε τον αποδέκτη που είτε μιλάμε για την ανώτατη ηγεσία, είτε για κάποια στρατηγικού, επιχειρησιακού, ή τακτικού επιπέδου απόφαση πρέπει να είμαστε σε θέση να του περιγράψουμε τις διαφορετικές υποθέσεις που εκτιμήσαμε, γιατί τις απορρίψαμε, τι στοιχεία έχουμε για το συμπέρασμα μας, κτλ. Με αυτή τη τεχνική έχουμε ξεκάθαρες απαντήσεις σε ερωτήματα όπως «σκέφτηκες ότι ίσως γίνει αυτό;» «γιατί είναι έτσι και όχι έτσι;», κτλ.

Κατά δεύτερον, έχουμε το καθαρά επιστημονικό κομμάτι της ανάλυσης πληροφοριών. Όπως όλοι οι άνθρωποι έτσι και οι αναλυτές ίσως να τείνουν προς ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης. Αλλά χάρη σε αυτή τη τεχνική αφαιρείται σε μεγάλη βαθμό η προσωπική επιρροή και αντικαθίσταται με τη κριτική σκέψη και αναλυτική μέθοδο. Μάλιστα σε περιπτώσεις κατά τις οποίες οι αναλυτές έχουν έντονη προσωπική επιρροή ή κλίση προς μία υπόθεση, μπορείτε να τους αναθέσετε στην ομάδα ανάλυσης της αντίθετης υπόθεσης από αυτή που υποστηρίζουν αναγκάζοντας τους να αλλάξουν το τρόπο σκέψης τους και την οπτική τους γωνία. Έτσι, εκμηδενίζονται οι πιθανότητες κακής ανάλυσης εξαιτίας της οπτικής γωνίας ενός, ή μιας μικρής ομάδας αναλυτών.

Τέλος, έχουμε την αντιμετώπιση από κάτι που συμβαίνει στις περισσότερες υπηρεσίες. Τις διαμάχες μεταξύ ομάδων αναλυτών για μία πληροφορία. Σκεφτείτε π.χ. ότι λαμβάνετε ως αναλυτές μία υποκλοπή επικοινωνίας ενός τρομοκράτη που ανάλογα με το πως θα τη προσεγγίσει κανείς μπορεί να είναι κάτι ανούσιο ή μία επικείμενη τρομοκρατική επίθεση. Συχνά, αυτό οδηγεί σε διχασμό των αναλυτών σε δύο πλευρές. Τους υπέρμαχους και αυτούς που είναι κατά της εν λόγω υπόθεσης. Για τέτοια περιστατικά, η τεχνική που περιγράφουμε εδώ είναι ιδανική καθώς δίνει και στις δύο πλευρές ίσες πιθανότητες να αποδείξουν επιστημονικά εάν η υπόθεση τους είναι πιο πιθανό να συμβεί από την άλλη ομάδα. Και εν τέλει, κερδίζει η υπηρεσία καθώς και οι δύο ομάδες αντιλαμβάνονται γιατί επιλέχθηκε η συγκεκριμένη υπόθεση στο τέλος και ο αποδέκτης της γνωρίζει ότι μελετήθηκαν και οι εναλλακτικές υποθέσεις προτού η υπηρεσία καταλήξει σε αυτή.

Οι παραπάνω λόγοι μας δείχνουν τα πλεονεκτήματα αυτής της τεχνικής ανάλυσης πληροφοριών, αλλά ασφαλώς δε σημαίνει ότι είναι η ιδανική επιλογή για όλες τις περιπτώσεις. Ουσιαστικά, η τεχνική Ομάδος Α/Ομάδος Β είναι χρήσιμη όταν έχουμε δύο (ή περισσότερες) ανταγωνιστικές υποθέσεις ή πολύ έντονες αντίθετες θέσεις για την ίδια πληροφορία από τις ομάδες αναλυτών. Εάν δεν έχουμε ανταγωνιστικές υποθέσεις, τότε δεν έχει μεγάλη πρακτική αξία. Επίσης, ένα μειονέκτημα της τεχνικής αυτής είναι ότι απαιτεί και χρόνο αλλά και πολλούς πόρους καθώς θα απασχολείται διπλάσιο προσωπικό απ’ότι υπό φυσιολογικές συνθήκες. Άρα ανάλογα με τη σπουδαιότητα του γεγονότος, ίσως να μην είναι η καλύτερη επιλογή.

Μέχρι και σήμερα, η τεχνική της Ομάδας Α/Ομάδας Β χρησιμοποιείται από τις δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών με εξαιρετικά αποτελέσματα. Ωστόσο, δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι εάν χρησιμοποιηθεί στη λάθος μελέτη, τότε δε θα επιφέρει κανένα αποτέλεσμα και απλώς θα έχει κοστίσει χρήματα και χρόνο στην υπηρεσία. Άρα πρέπει να την επιλέγουμε μόνο όταν αυτό απαιτείται για παροχή καλής ποιότητας προϊόντος πληροφοριών στον αποδέκτη μας.