Η αιμοστατική άμμος QuickClot είναι ένα από τα βασικά υλικά πρώτων βοηθειών σε διασώστες και νοσοκόμους τόσο εντός όσο και εκτός των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας. Σε αυτό το άρθρο θα δούμε πως λειτουργεί, γιατί είναι τόσο σημαντικό υλικό σε μία συλλογή πρώτων βοηθειών και πως χρησιμοποιείται σε όλες τις μορφές της.

Η ιστορία των προϊόντων QuikClot ξεκινάει 13 χρόνια πριν, το 2002 όταν ξεκίνησε η ανάπτυξη ενός νέου υποαλλεργικού χημικού αιμοστατικού με πολύ γρήγορο χρόνο δράσης και την ίδρυση της εταιρίας Z-Medica. Μετά τη παρουσίαση του προϊόντος στις Αμερικανικές Ένοπλες Δυνάμεις ο Στρατός των ΗΠΑ το υιοθέτησε δοκιμαστικά, σχεδόν αμέσως μετά την κατασκευή του. Τελικά ήταν μία εξαιρετική επιλογή καθώς η ανάπτυξη του έφερε ένα νέο χημικό αιμοστατικό σε κόκκους το 2006 και μετά από δύο έτη δοκιμών, η Επιτροπή Ελέγχου του TCCC (Tactical Combat Casualty Care, δηλαδή, Τακτική Φροντίδα Τραυματιών Μάχης) το ανακοίνωσε το μόνο αναγνωρισμένο αιμοστατικό για χρήση σε καταστάσεις που καλύπτονται από το TCCC. Από τότε και μέχρι σήμερα έχει υιοθετηθεί από όλα τα Σώματα Ασφαλείας, Ένοπλες Δυνάμεις, διασώστες και νοσοκόμους που ακολουθούν τις αρχές των μεθόδων του TCCC παγκοσμίως.

Όπως ήδη αναφέραμε το 2006 το QuikClot άλλαξε το αιμοστατικό που χρησιμοποιούσε. Μέχρι τότε χρησιμοποιούσε ένα χημικό αιμοστατικό που προκαλούσε εξωθερμικές αντιδράσεις και αυτό είχε δημιουργήσει ανησυχίες. Τη λύση την έδωσε ο καολινίτης, ένα ορυκτό που γνωρίζουμε εδώ και πολλά χρόνια καθώς είναι το κύριο συστατικό της καολίνης. Η ειδικά επεξεργασμένη για ιατρική χρήση καολίνη επιταχύνει την φυσική διαδικασία του σώματος μας στη πήξη του αίματος για το περιορισμό της αιμορραγίας.

Η ειδική καολίνη είναι ένα μη οργανικό, υποαλλεργικό συστατικό χωρίς ζωικές ή ανθρώπινες πρωτεΐνες και αυτό του δίνει τη δυνατότητα χρήσης σε οποιοδήποτε άτομο χωρίς καμία απαιτούμενη διάγνωση και φυσικά, χωρίς να προκαλεί καμία παρενέργεια.

Ο στόχος του QuikClot είναι η επιτάχυνση της πήξης του αίματος με δημιουργία θρόμβων όπως ακριβώς κάνει το σώμα μας για τη μείωση της αιμορραγίας. Για τον έλεγχο της αιμορραγίας στα άκρα όλοι γνωρίζουμε ότι το TCCC προτείνει τη χρήση αιμοστατικού περιδέματος όπως το παρακάτω.

Όμως, το αιμοστατικό περίδεμα (πιο γνωστό στους περισσότερους ως tourniquet) δε καλύπτει κάποιες πολύ συνηθισμένες περιπτώσεις. Πρώτον, δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τραύματα που δεν είναι στα άκρα, και δεύτερον δεν συνίσταται να χρησιμοποιείται για πάνω από 3 ώρες. Εδώ έρχεται να δώσει τη λύση το QuikClot.

Πως το χρησιμοποιούμε λοιπόν;
Η συσκευασία του είναι πολύ δύσκολο να ανοίξει πέρα από τις σχισμές που έχει στις άκρες του οπότε το ανοίγουμε πάντα από εκεί. Όταν χρησιμοποιούμε QuikClot σε μορφή αιμοστατικής άμμου, τότε αρχικά προσπαθούμε να βρούμε τη πηγή της αιμορραγίας, αν χρειαστεί αφαιρούμε το λιμνάζων αίμα από τη πληγή και εν συνεχεία την κρατάμε ανοιχτή, αδειάζουμε μέσα την αιμοστατική άμμο και πιέζουμε δυνατά για τουλάχιστον 3 λεπτά προτού σηκώσουμε το χέρι μας για να δούμε αν σταματήσαμε ή περιορίσαμε την αιμορραγία.

Αν και η αιμοστατική άμμος μπορεί να είναι πρακτική για τραύματα που δεν είναι εύκολα ορατή η πηγή της αιμορραγίας, τις περισσότερες φορές χρησιμοποιούμε το QuikClot σε μορφή χειρουργικής γάζας που προσφέρει πολύ καλύτερο έλεγχο. Οι χειρουργικές γάζες έχουν μία ξεχωριστή δομή ώστε να είναι πολύ απορροφητικές και να μην αφήνουν υπολείμματα καθώς χρησιμοποιούνται σε χειρουργικές επεμβάσεις για τον καθαρισμό και έλεγχο της αιμορραγίας μέσα στο σώμα του ασθενή. Το QuikClot σε μορφή γάζας έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με επιπρόσθετους κόκκους αιμοστατικής άμμου.

Όπως βλέπετε αυτό το μοντέλο της γάζας είναι διπλωμένο σε σχήμα Ζ και έχει με μπλε χρώμα μία γραμμή. Αυτή η γραμμή χρησιμεύει ώστε όταν αφαιρούμε τη γάζα να ξέρουμε αν την αφαιρέσαμε ολόκληρη ή αν κόπηκε κάπου και μέρος της βρίσκεται ακόμα μέσα στο σώμα του τραυματία. Στη περίπτωση της γάζας, η τοποθέτηση της γίνεται ως εξής:

• Ανοίγουμε τη συσκευασία από μία από τις σχισμές
• Βρίσκουμε τη πηγή της αιμορραγίας
• Αν υπάρχει πολύ λιμνάζοντα αίμα μέσα το αφαιρούμε
• Τοποθετούμε τη γάζα στη πηγή της αιμορραγίας
• Καλύπτουμε όλο το τραύμα εσωτερικά με γάζα
• Πιέζουμε δυνατά για τουλάχιστον 3 λεπτά τη πληγή

Αν το τραύμα είναι πολύ μεγάλο και μία γάζα δεν αρκεί, τοποθετούμε και δεύτερη. Αν μετά από 3 λεπτά βλέπουμε ότι η αιμορραγία συνεχίζει τότε η γάζα μας δεν έφτασε στη πηγή της αιμορραγίας άρα την αφαιρούμε και κάνουμε τα ίδια βήματα με μία (ή περισσότερες αν απαιτείται) νέα γάζα.

Ασφαλώς, η αιμοστατική γάζα QuikClot υπάρχει και σε ρολό αν και δεν είναι τόσο πρακτική όσο αυτή που είναι διπλωμένη σε σχήμα Ζ.

Υπάρχουν μερικά βασικά πράγματα που όλοι οι διασώστες και νοσοκόμοι θα βρουν χρήσιμα όσον αφορά τη χρήση του Quikclot ασχέτως της μορφής του, αιμοστατική άμμος ή γάζα. Αυτά είναι τα παρακάτω:

Πήξη του αίματος
Αν στο τραυματία χορηγείται κάποια αντιπηκτική αγωγή (για παράδειγμα ασπιρίνη, κλοπιδογρέλη, κτλ.) τότε ίσως να χρειαστούν πάνω από 3 λεπτά για τον έλεγχο της αιμορραγίας. Το ίδιο ασφαλώς ισχύει και στα κρύα κλίματα αλλά και στα μεγάλα υψόμετρα.
 
Γρήγορο άνοιγμα της συσκευασίας
Πολλοί επαγγελματίες στο χώρο συνηθίζουν να κολλάνε με μονωτική ταινία τις σχισμές ανοίγματος της συσκευασίας ώστε να τις βλέπουν και να τις ανοίγουν πιο γρήγορα γιατί δεν είναι καθόλου εύκολο να ανοίξει η συσκευασία από οποιοδήποτε άλλο σημείο και πολλές φορές δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν αυτά τα σημεία γρήγορα ξοδεύοντας έτσι πολύτιμα δευτερόλεπτα.
 
Τραύμα πυροβολισμού
Ανάλογα με το διαμέτρημα υπάρχουν δύο πιθανά προβλήματα. Πρώτον, το τραύμα εισόδου να είναι πολύ μικρό (συνήθως σε πιστόλια μικρού διαμετρήματος όπως 9 χιλιοστών) και το θύμα είτε αιμορραγεί ελάχιστα εξωτερικά είτε δεν είναι δυνατό να εντοπίσουμε οπτικά ή με την αφή τη πηγή της αιμορραγίας. Σε αυτή τη περίπτωση γεμίζουμε τη πληγή με γάζα όσο πιο πολύ και πιο βαθιά μπορούμε. Σε μεγάλα διαμετρήματα (πχ. 7.62 χιλιοστών) το τραύμα εξόδου είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από το τραύμα εισόδου και τις περισσότερες φορές είναι ευκολότερο να δουλέψουμε από αυτή τη πλευρά (τραύμα εξόδου) για τον έλεγχο της αιμορραγίας.
 
Χρήση σε μικρότερες πληγές
Το QuikClot είναι κάτι που προτείνεται για οποιαδήποτε πληγή αν και ίσως να είναι πολύ ακριβή επιλογή για ένα τραύμα που δεν αποτελεί κίνδυνο σοβαρής αιμορραγίας. Επίσης, καθότι βασίζεται στη καολίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιοδήποτε άτομο χωρίς καμία περεταίρω διάγνωση.
 
Ενημέρωση του ιατρικού προσωπικού
Είναι πολύ καλή πρακτική η τοποθέτηση της συσκευασίας του του QuikClot κοντά στο τραύμα (για παράδειγμα δεμένο με την εξωτερική γάζα της πληγής) ώστε το ιατρικό προσωπικό να γνωρίζει ότι έχει τοποθετηθεί μέσα στη πληγή αιμοστατική γάζα ή άμμος.
 
Κλείνοντας, στο ακόλουθο εκπαιδευτικό βίντεο διάρκειας περίπου 5 λεπτών βλέπετε όλα όσα περιγράψαμε για τη χρήση της γάζας QuikClot και πως πρέπει να εκτελούνται. Ωστόσο, είναι πολύ καλό να κάνετε κάποια, τουλάχιστον βασική, πρακτική εκπαίδευση προτού το χρησιμοποιήσετε σε ένα πραγματικό περιστατικό σοβαρής αιμορραγίας που δε μπορεί να ελεχθεί καλύτερα με χρήση ενός αιμοστατικού περιδέματος.

https://www.youtube.com/watch?v=0FbMpMdEqRs